Produkty dla dzieci i niemowląt (rynek, surowce, formulacje, bezpieczeństwo, opakowania)

Skóra dzieci i niemowląt

Większość z nas uważa, że skóra dziecka jest nieskazitelnie gładka, miękka i pozbawiona niedoskonałości. W rzeczywistości nawet maluszki mają już określony typ skory. Gdy dziecko przychodzi na świat, ma już w pełni wykształconą skórę (to stwierdzenie nie dotyczy wcześniaków), jednak bardzo cienką, delikatną i wrażliwą, przez co nie do końca potrafi ona spełniać jeszcze swoją rolę bariery ochronnej, tak jak odbywa się to w latach późniejszych. Skóra noworodków i niemowląt bardzo szybko się zmienia. Jej nierównomierny odcień świadczy o kształtowaniu się układu krążenia, który w pełni dojrzewa dopiero po około kilku tygodniach. W pierwszych dniach życia dziecka, warstwa rogowa skóry jest słabo rozwinięta. Przez to, skóra staje się bardziej podatna na podrażnienia i drobne uszkodzenia. Płaszcz lipidowy jest wówczas bardzo cienki, a pH skóry dopiero z czasem nabiera kwaśnego odczynu. W pierwszych tygodniach życia dziecka, skóra łuszczy się i mogą pojawić się na niej małe krostki.

Specjaliści wyróżnili 4 typy skóry dzieci i niemowląt: normalną, suchą, atopową i bardzo wrażliwą. Podstawą pielęgnacji skóry normalnej, jest jej codzienne nawilżanie. Niemowlęca skóra przez pierwsze dwa lata życia dziecka bardzo intensywnie się rozwija, a jej nawilżający mechanizm jest zaburzony. Taka skóra zawiera w sobie niezwykle cenne komórki macierzyste, które niestety są bardzo podatne na uszkodzenia, a my dzięki specjalnie opracowanym kosmetykom, możemy pomóc w ich ochronie. Bariera ochronna skóry suchej i łuszczącej się, nie jest z kolei dostatecznie szczelna i posiada znacznie mniej ceramidów, odpowiedzialnych za jej ochronę przed czynnikami zewnętrznymi i utratą wody. Dla takiego typu skóry szczególnie pomocne będą specjalistyczne kosmetyki, które dogłębnie odżywią skórę maluszka. Obniżona zawartość lipidów charakteryzuje natomiast skórę skłonną do atopii i sprzyja zachwianiom szczelności bariery ochronnej naskórka, powodując tym samym łatwiejsze wnikanie alergenów w głąb skóry. W tym przypadku stosowanie emolientów i środków do mycia niezawierających mydła jest bardzo ważne. Skóra wrażliwa wymaga natomiast codziennego nawilżania, ukojenia i ochrony. Cechuje się ona obniżonym progiem tolerancji skórnej i dlatego potrzebuje kosmetyków delikatnych, bez kompozycji zapachowych, o dodatkowych działaniach przeciwzapalnych. W związku z tym, starajmy się dobierać odpowiednie kosmetyki ochronne, które będą pomocne w problemach przesuszenia, szorstkości i zaczerwień skórnych. Pamiętajmy też, że wszystkie podrażnienia i niedoskonałości skórne zostają pogłębiane dodatkowo czynnikami zewnętrznymi, takimi jak: suche powietrze, promieniowanie UV i niska temperatura. Dlatego prawidłowe i delikatne mycie oraz nawilżająca pielęgnacja jest niezwykle istotna.

Co przoduje przy wyborze kosmetyków dla dzieci i niemowląt

Kosmetyki przeznaczone dla noworodków opracowane muszą być pod kątem potrzeb nowonarodzonego dziecka, które dopiero pojawiło się na świecie. Przed samym wyborem kosmetyku, większość świadomych rodziców dokładnie sprawdza etykietę, by mieć pewność, że nadaje się on dla ich malucha. Bardzo istotne jest zatem, czy dany kosmetyk zawiera tylko bezpieczne składniki i jest wolny od alergenów.

Jednym z kluczowych aspektów przy doborze kosmetyków jest już wspomniany wiek dziecka. Na rynku istnieje już spora grupa produktów przeznaczona dla dzieci od 1. dnia życia. Mile widziane jest, by produkty te posiadały atesty, np. Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, Instytutu Matki i Dziecka oraz Centrum Zdrowia Dziecka i Państwowego Zakładu Higieny. Rosnąca świadomość klientów zmusza producentów kosmetyków dla dzieci i niemowląt do przestrzegania kilku ważnych zasad i wyeliminowania składników potencjalnie szkodliwych. Coraz częściej rodzice zwracają uwagę, czy na opakowaniach kosmetyków występują symbole atestów, które są dla nich wyznacznikiem jakości produktu. Do takich certyfikatów należą między innymi: PTA, IMiD, EcoCert, USDA Organic, PZH oraz Soil Association. Składy takich kosmetyków na pewno będą delikatniejsze, a samo działanie powinno być równie skuteczne. Z całą pewnością różnego rodzaju organiczne oleje, składniki roślinne, ekstrakty i witaminy pozytywnie wspomogą pielęgnacje dziecięcej i noworodkowej skóry. Naturalność składników przemawia na korzyść każdego kosmetyku i minimalizuje potencjalne, szkodliwe działanie również na cały organizm dziecka.

Jakich składników warto unikać

Niezwykle ważne jest, aby w formulacjach produktów dla dzieci i niemowląt unikać substancji niezbyt przyjaznych skórze, czyli np. SLS’u i SLES’u, które mogą naruszać delikatną barierę ochronną i powodować podrażnienia skórne. Na czarnych listach składników coraz częściej znajdują się również substancje takie jak: PEG, PPG, filtry, phenoxyethanol, TEA oraz oleje mineralne, wytwarzane w procesie destylacji ropy naftowej, które przyczyniają się do rozwoju bakterii beztlenowych na powierzchni skóry. W ostatnich latach kontrowersyjne stają się też niektóre konserwanty mogące powodować nie tylko reakcje alergiczne, ale nawet wykazujące negatywny wpływ na układ hormonalny dziecka. Niestety większość kosmetyków dla noworodków i niemowląt zawiera też w swoim składzie substancje o potencjalnym i nieujawnionym działaniu uczulającym. Taką grupę składników stanowią między innymi kompozycje zapachowe, w przypadku których określenie przez rodzica stuprocentowego składu kosmetyku i bezpieczeństwa alergologicznego jest niemożliwe. Zatem czym uboższy i bardziej naturalny skład kosmetyku, tym lepiej.

Kosmetyki przyjazne dzieciom i niemowlętom

Mimo, iż duża ilość kosmetyków dla niemowląt nie jest wskazana, kilka z nich przyda się rodzicom maluszka na pewno. W pielęgnacji niemowlęcej skóry będą z całą pewnością pomocne: nawilżające chusteczki, płyn, emulsja lub szampon do mycia ciała, krem na odparzenia, puder higieniczny, oliwka, szampon do włosów czy delikatny krem na podrażnienia dziecięcej buzi. Produkty do mycia powinny w bardzo niskim stopniu odtłuszczać skórę. Dlatego najczęściej pojawiają się w nich łagodne surfaktanty, które nie zawierają siarczanów, etoksylatów ani konserwantów i są produkowane z naturalnych surowców. W takich produktach mile widziane są alkilopoliglukozydy i alkilowe pochodne betain, sarkozynianów oraz glutaminianów. Wiele preparatów
zawiera w swoim składzie również dodatkowe substancje łagodzące i renatłuszczające. Niezwykle ważną grupę produktów dla najmłodszych stanowią kosmetyki promieniochronne, które mają na celu chronić delikatną skórę dziecka przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Najczęściej preparaty te mają inny skład niż produkty dla dorosłych, gdyż zawierają głównie filtry fizyczne. Oczywiście dla zwiększenia ochrony stosuje się również filtry chemiczne. Działają one w zakresie promieniowania UVB i tylko częściowo UVA. Skład produktów ochrony przeciwsłonecznej musi być skrupulatnie dobrany pod kątem skuteczności i bezpieczeństwa dla zdrowia najmłodszych. Powinien działać tylko na powierzchni skóry i nie przenikać do układu krążenia. Nie zaleca się wprowadzania do receptur barwników, zapachów i innych substancji lotnych oraz powodujących alergie.

Kosmetyki dla dzieci starszych

Z wiekiem pielęgnacja ciała wydaje się coraz prostsza. Skóra zyskuje większą odporność na składniki kosmetyków i czynniki zewnętrzne. Rodzice mogą zacząć kupować dla swoich pociech produkty z bardziej intensywnymi zapachami i z większą ilością składników. Tak czy inaczej nie można zapomnieć, że skóra dziecka w dalszym ciągu jest znacznie bardziej delikatna niż człowieka dorosłego i czym dłużej będziemy o nią dbać w sposób delikatny i naturalny tym lepiej. Skóra starszego dziecka nie wymaga stosowania już tak wielu kosmetyków łagodzących podrażnienia. W dalszym ciągu trzeba uważać jednak na właściwy dobór środków myjących, by złagodzić drażniące i wysuszające działanie wody.

Kilka słów o opakowaniach

Nie można zapomnieć, że nieodłącznym elementem samych kosmetyków są ich opakowania. Niestety często, przy zakupie nowych produktów kierujemy się ich wyglądem, co nie zawsze idzie w parze z jakością i funkcjonalnością danego produktu. Najważniejsze, aby opakowania dla najmłodszych były bezpieczne oraz, aby posiadały zabezpieczenia chroniące przed niewłaściwym użyciem przez dzieci. Materiały z których są wykonywane muszą spełniać konkretne normy i wymagania dotyczące jakości, by dbać o bezpieczeństwo naszych pociech. Wymagania te stawiają przepisy Unii Europejskiej. Przed wypuszczeniem na rynek nowego produktu, konieczne jest sprawdzenie kompatybilności opakowania z jego zawartością, ponieważ materiał, z którego wykonane jest opakowanie może wchodzić w niepożądaną reakcję z kosmetykiem, a szkodliwe substancje przenikną wówczas z opakowania do wnętrza naszego wyrobu. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku etykiet. Farby i lakiery nie mogą zawierać substancji, które mogłyby przedostać się do wnętrza produktu w większej ilości niż pozwalają na to normy. Opakowanie powinno chronić kosmetyk przed działaniem wilgoci, zanieczyszczeniem oraz nasłonecznieniem.

Na rynku kosmetycznym dominują z całą pewnością opakowania plastikowe, ale coraz więcej producentów wybiera plastik z recyklingu. Opakowania z takiego materiału nadają się do powtórnego przetwarzania, gdyż w dzisiejszej dobie dbania o środowisko również jest to ważny aspekt. Co więcej, pojawiają się też kosmetyki dostępne w opakowaniach szklanych, wpisujące się w ideę zero waste. Ten zapomniany w kosmetyce surowiec opakowaniowy, ze względu na swoją wagę i kruchość, uznawany za niepraktyczny, również można podać powtórnemu przetworzeniu i co najważniejsze nie wykazuje negatywnego wpływu na środowisko.

Opakowania same w sobie powinny być przede wszystkim poręczne i łatwe w aplikacji. Muszą zapewniać dużą wydajność produktu i odpowiednią dozę. W przypadku szamponów, żeli czy emulsji łatwość w aplikowaniu zapewniają pompki dozujące. Bezpieczne dawkowanie past do zębów umożliwia natomiast opakowanie typu airless. Proste użycie preparatów ochronnych na słońce zawdzięczamy z kolei atomizerom lub opakowaniom aerozolowym typu BOV. Oczywiście w wielu typach produktów niezmiennie sprawdzają się tuby.

Od niedawna w opakowaniach produktów dla niemowląt i małych dzieci dominuje tendencja do prostoty, czyli styl czysty i łatwy w przekazie. Produkty dla nieco większych dzieci powinny być z kolei wielobarwne, by swym wyglądem zwracać ich uwagę i zachęcać do stosowania. Opakowania z postaciami zwierząt, prezentujące popularnych bohaterów bajek i filmów Disney’a sprawiają, że dzieci chętnie uczą się nawyków codziennej pielęgnacji.

Producenci kosmetyków, aby mobilizować dzieci do mycia rąk, zwykłą pompkę dozującą zastępują pompką pianotwórczą, co więcej pojawiło się również mydło w płynie ze specjalną pompką wyposażoną w gąbkę nasączoną barwnikiem. Podczas aplikacji na dłoni dziecka pozostaje kolorowa kropka, która zmywa się w trakcie odpowiednio długiego mycia rąk. Taki sposób użycia kosmetyku uczy dzieci ile czasu należy poświęcić, aby prawidłowo umyć ręce.

Sytuacja na rynku produktów kosmetycznych dla dzieci

W ostatnich latach media społecznościowe wyznaczają Aktualności i kreują autorytety dla szerokiej grupy rodziców, co sprzyja sprzedaży, coraz częściej w obszarze online. Trendem napędzanym przez media społecznościowe jest parentshareing. Rodzice dodają zdjęcia pociech w portalach internetowych, dzieląc się przy tym spostrzeżeniami na temat konkretnych produktów, wspierając przy tym sprzedaż.

Producenci prześcigają się w sposobach zachęcenia do zakupu. Oddziałują bezpośrednio na dzieci, ale również i na rodziców. Deklarują, że produkty nie drażnią oczu, są hipoalergiczne, zawierają tylko naturalne składniki, jak również chronią skórę przed wiatrem, czy słońcem. Na półkach można znaleźć między innymi płyny do kąpieli nadające intensywne zabarwienie wody bądź zmieniające kolor po zadozowaniu.

Rynek światowy cały czas dynamicznie się rozwija, co przejawia się w powstawaniu wielu nowych, innowacyjnych produktów przeznaczonych dla dzieci. W Polsce natomiast największą barierę dla rozwoju rynku produktów dla dzieci stanowi demografia. Liczba urodzeń dzieci spada, a prognozy pozostają pesymistyczne. Według PMR – firmy analizującej Aktualności rynkowe CAGR (średnioroczna stopa wzrostu) dla segmentu artykułów higienicznych w latach 2019-2025 wyniesie – 1,4%.

Produkty dziecięce w dobie koronawirusa

Można stwierdzić, że branża produktów dziecięcych jest jedną z niewielu, którym sprzyja pandemia koronawirusa. W przypadku kosmetyków, sprzedaż przeniosła się ze sklepów tradycyjnych do internetu. Rodzice małych dzieci zamiast tracić czas oraz narażać swoje zdrowie podczas przeglądania produktów w galeriach, zakupy realizują z domu. Pandemia z jednej strony przyczyniła się do spowolnienia gospodarki, z drugiej natomiast stała się katalizatorem rozwoju e-commerce. Szacuje się, że udział sprzedaży internetowej będzie rósł, stanowiąc w 2025 r. ok. 38% rynku produktów dla dzieci w Polsce.

Higiena i pielęgnacja dziecięcej i noworodkowej skóry to niezwykle ważne zadanie, z którym musi zmierzyć się każdy rodzic. Często w tym aspekcie dominuje jednak strach przed odpowiednim wyborem produktów dla najmłodszych, zwłaszcza w pierwszych dniach życia dziecka. Pomóżmy zatem konsumentom w poznaniu wszystkich zasad prawidłowej ochrony skóry, wiedząc, że regularna pielęgnacja odgrywa naprawdę istotną rolę w trosce o zdrową i zadbaną skórę dziecka w każdym wieku.

Artykuł został opublikowany w kwartalniku "Świat Przemysłu Kosmetycznego" 4/2021