Badania i rozwój
Ciekawe formy fizykochemiczne i trendy w kosmetyce myjącej

Kosmetyki myjące w trendzie odpowiedzialnego korzystania z zasobów wody globalnej
W ostatnim czasie wiodacym i stale rozwijajacym sie trendem w sektorze kosmetyków myjacych jest odpowiedzialne korzystanie z zasobów wody, co przejawia sie wytwarzaniem kosmetyków bezwodnych lub o obnizonej zawartosci wody. Podyktowane jest to faktem, ze rezerwy słodkiej wody stanowia niespełna 3% łacznej ilosci wody na Ziemi, z czego zaledwie połowa nadaje sie do picia. Tymczasem rozwój cywilizacyjny nieustannie powoduje zwiekszenie zuzycia wody zarówno na przemysł, rolnictwo jak i konsumpcje. Szacuje sie, ze do 2050 roku swiatowe zapotrzebowanie na wode wzrosnie o 55% przy jednoczesnym uszczuplaniu jej zasobów. Nie pozostaje to bez znaczenia dla konsumentów, którzy coraz swiadomiej wspieraja rozwój rynku kosmetycznego w kierunku wytwarzania produktów zgodnych z idea racjonalnego gospodarowania zasobami wody globalnej. Kosmetyki o zmniejszonej zawartosci wody czesto są wyrobami o zwiekszonej koncentracji zwiazków myjacych, co przekłada sie na poprawe ich wydajnosci. Ponadto kosmetyki te sa niezwykle wygodnym rozwiazaniem w podrózy. Przede wszystkim są one zazwyczaj lżejsze od konwencjonalnych produktów myjących, nie rozlewają się oraz nie podlegają kontroli ilościowej płynów, która odbywa się na lotniskach. Coraz większą popularnością na rynku kosmetycznym cieszą się także oleje oczyszczające, pasty oraz rozmaite masła myjące. Innymi ciekawymi formami fizykochemicznymi bezwodnych kosmetyków myjących są również szampony do włosów w kostkach, produkty oczyszczające w sztyftach oraz kosmetyki myjące w postaci proszkowej. Zwłaszcza te ostatnie stanowią intrygującą formę produktu z punktu widzenia użytkownika – aplikacja takiego kosmetyku polega na wytworzeniu delikatnej, gęstej piany w kontakcie z wodą w zagłębieniu dłoni podczas ich delikatnego pocierania. Może to zaskakiwać i budzić entuzjastyczne emocje podczas mycia. W przypadku sztyftów oczyszczających sposób ich użytkowania polega na masowaniu sztyftem mokrej skóry, obmyciu jej wodą, a następnie spłukaniu. Taka niestandardowa koncepcja produktu myjącego stanowi pragmatyczne rozwiązanie dla osób ceniących sobie kompaktowość użytkowania. Z kolei szampony w kostkach należy aplikować poprzez spienienie w dłoniach, a następnie wtarcie we włosy, bądź też poprzez rozprowadzenie kolistymi ruchami bezpośrednio na całej długości włosów. Aby stosowanie szamponu w kostce nie było dla konsumenta uciążliwe, należy tak zaprojektować formulację, aby kostka gładko ślizgała się po powierzchni włosów – bez ciągnięcia, szarpania i tworzenia kołtunów. Rozwiązaniem tego problemu jest dodanie do receptury kationowych związków powierzchniowo czynnych, takich jak Cetrimonium Chloride, które wykazują właściwości antystatyczne i kondycjonujące. W przypadku produktów w kostkach – szamponów, odżywek lub klasycznych mydeł – pojawia się dodatkowo możliwość pominięcia plastikowych opakowań, a nawet zapakowania produktu w przyjaźniejsze środowisku papierowe zawiniątko.
Idea „zero waste” w sektorze kosmetyków myjących
Ograniczenie wykorzystania plastikowych opakowań jest jednym z elementów tzw. idei „zero waste”, która w sektorze kosmetycznym oznacza również zastosowanie produktów ubocznych z procesów wytwórczych innych branż jako surowców kosmetycznych. W kosmetyce myjącej przykładem takich surowców są m.in. ścierniwa peelingujące otrzymane z odpadów z branży żywnościowej (pestki oliwek, pestki moreli, łupiny orzechów), a nawet pył bursztynowy, będący odpadem z procesu produkcji biżuterii.
Alternatywy dla mikroplastików w kosmetykach spłukiwanych w trosce o środowisko
Kolejnym newralgicznym zagadnieniem w sektorze kosmetyków myjących, które kształtowało się równolegle z poprzednim, jest wykluczenie stosowania w formulacjach kosmetyków spłukiwanych materiałów trudno biodegradowalnych. Wobec tego producenci podejmują działania w kierunku systematycznego zastępowania mikroplastików surowcami, które ulegają biodegradacji w środowisku naturalnym. Mikroplastiki to drobiny polimerów syntetycznych o rozmiarze mniejszym niż 5 mm. Najwięcej mikroplastiku znajduje się w produktach kosmetycznych do spłukiwania, a więc w szamponach, mydłach, peelingach czy odżywkach. Podczas zmywania tych produktów, mikroplastik trafia do wód ściekowych i w sytuacji nieefektywnego ich oczyszczania, może przedostawać się do ekosystemów morskich, powodując zagrożenie dla morskiej flory i fauny. Dla przykładu, składnik kosmetyczny Polyquaternium-7, będący kopolimerem o właściwościach zmiękczających i antystatycznych, wykorzystywanym do produkcji kosmetyków do pielęgnacji włosów i skóry, coraz częściej zastępowany jest polimerami naturalnymi z grupy polisacharydów, takich jak: celuloza, skrobia, pektyny, alginiany, białka i inulina.
Koncepcja „wellbeing”, czyli szersze spojrzenie na właściwości kosmetyków do mycia
Ciekawą koncepcją produktową, która na przestrzeni ostatnich miesięcy gwałtowanie rozwija się w sektorze kosmetycznym, jest kreowanie pozytywnego wpływu na samopoczucie – tzw. koncepcja „wellbeing”. Trend dbałości o swój dobrostan fizyczny i psychiczny ukształtował się na rynku kosmetycznym, będąc niejako pokłosiem sytuacji pandemicznej i lockdownu. Idea wellbeing sprowadza się do zamiaru wywoływania pozytywnych emocji za sprawą aplikacji kosmetyku. W myśl tej koncepcji kosmetyki, prócz dobroczynnego oddziaływania na wygląd i kondycję skóry, przynoszą ukojenie dla zmysłów i pozwalają na tworzenie atmosfery odprężających rytuałów pielęgnacyjnych np. podczas kąpieli. Produkty kosmetyczne tego typu powinny zaskakiwać formą, sensoryką, kolorem i zapachem. Dla przykładu „energetyzujący żel pod prysznic” zgodnie z koncepcją wellbeing mógłby mieć postać musu o kolorze tropikalnej zieleni i orientalnym zapachu (np. cytrusowo-tymiankowym). Za wrażenia sensoryczne mogłyby odpowiadać chłodzący mentol, a także masujące podczas aplikacji kuleczki masła jojoba. Zastosowanie podczas mycia produktu o tak zaprojektowanej recepturze umożliwiłoby rzeczywiste doznanie jego energetyzującego wpływu. W kwestii produktów pod prysznic niewątpliwie dość nietypową ich formą są galaretki do mycia. Mają one postać zagęszczonego, skoncentrowanego żelu, który rozpuszcza się przy użyciu wody. Otrzymanie galaretek myjących nie jest łatwym przedsięwzięciem technologicznym, ponieważ wysoka zawartość surfaktantów znacznie ogranicza możliwości zastosowania wielu zagęstników, powodując drastyczny spadek lepkości formuły. Dzieje się tak za sprawą zaburzenia usieciowania większości zagęstników i zmniejszenia napięcia powierzchniowego układu. Uzyskanie zwartej formy galaretki umożliwia zastosowanie takich surowców jak: Carrageenan, Acacia Senegal Gum (przezroczysta galaretka) oraz PEG-30 Glyceryl Isostearate (kremowa galaretka).
Producenci surowców w ostatnim czasie proponują substancje aktywne mające wspierać działanie odprężające kosmetyków, np. ekstrakt z różeńca górskiego – rośliny, która zgodnie z doniesieniami literaturowymi zwiększa produkcję endorfin. Dowodzą temu badania wykonane przez Lishmanova (1987), polegające na pomiarze poziomu β-endorfin i innych hormonów (ACTH, kortyzon, insulina, T4 i T3) w serum szczurów po aplikacji różeńca górskiego (1 ml/kg).
Pozytywny przekaz marketingowy pomysłem na wyróżnienie się na rynku
Producenci kosmetyków kładą coraz większy nacisk na pozytywny przekaz marketingowy na temat swoich produktów, aby podkreślić ich zalety. Związane jest to z faktem, że dyskredytacja legalnie dopuszczonych do stosowania składników kosmetycznych jest od lipca 2019 r. prawnie zabroniona. Współcześnie więc na opakowaniach kosmetyków nie widnieją już komunikaty takie jak „nie zawiera SLES” czy „bez parabenów”. Coraz częściej za to możemy spotkać na rynku produkty kosmetyczne, które scharakteryzowane są na opakowaniu jako: „łagodne dla skóry”, „zawierające delikatne związki myjące” lub „zawierające łagodne micele”. Substancjami bazowymi produktów myjących są anionowe związki powierzchniowo czynne, z których najczęściej stosowane to sole siarczanów alkilowych. Niestety, w znacznym stopniu determinują one potencjał drażniący całej formulacji oraz działają wysuszająco na naskórek. Fakt ten skłonił producentów kosmetyków myjących do stosowania w roli detergentów łagodnych pochodnych aminokwasów (alaniny, glicyny), pochodnych naturalnych alkoholi tłuszczowych i glukozy roślinnej – alkilopoliglukozydów (Decyl Glucoside, Coco Glucoside) oraz pochodnych naturalnych kwasów tłuszczowych, takich jak Disodium Cocoyl Glutamate. Bardzo ciekawym rozwiązaniem jest również zastosowanie jako surfaktantu Sodium Lauroyl Lactylate, który otrzymywany jest z alfa-hydroksykwasu i roślinnych kwasów tłuszczowych pochodzących z bioodnawialnych surowców (kukurydzy wolnej od GMO oraz oleju palmowego RSPO). Składnik ten tworzy bogatą i trwałą pianę oraz wykazuje doskonałe właściwości myjące.
Formulacje kosmetyków myjących do cery wrażliwej wyzwaniem przyszłości
Kolejnym, widocznym trendem w kosmetyce myjącej jest tworzenie kosmetyków do cery wrażliwej, wysuszonej i skłonnej do alergii. Jest to niejako odpowiedź rynku na potrzeby współczesnych konsumentów, zwłaszcza mieszkańców wielkich aglomeracji miejskich. Życie w dużych miastach, gdzie skóra codziennie narażona jest na działanie spalin samochodowych i innych zanieczyszczeń powietrza, nie pozostaje bez wpływu na jej kondycję. Okazuje się, że takie warunki przyczyniają się do powstawania alergii, co opiera się zarówno na efekcie adiuwantowym na etapie wywoływania uczulenia, jak i na prowokacji alergenowej, która prowadzi do rozwoju choroby alergicznej. W połączeniu z zanieczyszczeniami powietrza alergeny mają większy potencjał uczulający. Cząstki zanieczyszczeń mogą być transportowane na powierzchni ziaren pyłków lub są unoszone w powietrzu, potencjalnie wywołując reakcję podrażnienia i ułatwiając wnikanie alergenu przez błony śluzowe lub skórę do organizmu. W związku z tym możemy spodziewać się w przyszłości wciąż rosnącego zapotrzebowania na kosmetyki do cery wrażliwej.
Niekwestionowany wzrost świadomości konsumentów powoduje rosnącą popularność kosmetyków naturalnych oraz proekologicznych. Trend ten umacnia się zwłaszcza w sektorze kosmetyków myjących, których stosowanie ma realny wpływ na poziom zanieczyszczenia wód ściekowych i generowanie zużycia wody. Niekorzystny wpływ zanieczyszczeń powietrza na skórę powoduje rosnące zapotrzebowanie na kosmetyki do cery wrażliwej i skłonnej do alergii. Jednocześnie mnogość produktów kosmetycznych na rynku sprawia, że konsumenci coraz częściej sięgają po kosmetyki innowacyjne o zaskakujących i alternatywnych formach fizykochemicznych.
Artykuł został opublikowany w kwartalniku "Świat Przemysłu Kosmetycznego" 4/2021
Zobacz także
- Mikrobiom w harmonii: jak fermentowane składniki poprawiają kondycję skóry
- Łączenie kosmetyków do makijażu i pielęgnacji – wyzwania w recepturowaniu i formułowaniu składów
- Sztuka recepturowania kosmetyków okiem chemika. Wpływ właściwości fizykochemicznych poszczególnych komponentów oraz finalnego produktu na stabilność emulsji