Aromatyzacja wnętrz – jaka kompozycja zapachowa pasuje do odświeżaczy dedykowanych do poszczególnych pomieszczeń w domu?

Powstają naukowe bazy danych zawierające zapachowe elementy koncepcyjne projektów, które są nieocenionym źródłem informacji w procesie kreowania nowego produktu [1].Coraz ważniejszym staje się również celowe dbanie o zapach w domach. Aromatyzacja to coś więcej niż przyjemny zapach unoszący się w powietrzu!

Ten artykuł przedstawia, jakimi informacjami powinien kierować się producent z branży Air Care, jakie kompozycje wybierać do swoich projektów oraz jakie są obowiązujące Aktualności zapachowe z podziałem na zastosowanie w różnych pomieszczeniach.  

Konsumenci coraz częściej sięgają po odświeżacze powietrza, dyfuzory, lampy katalityczne i świece, które nie tylko mają za zadanie likwidację przykrych woni, ale również wprowadzają w nasze progi “magiczny” klimat, a ich unikatowy design sprawia, że są także doskonałym elementem dekoracyjnym. Warto równolegle do zapachu zwrócić również uwagę na projekt opakowania, który w 5–10% jest dodatkowym czynnikiem determinującym zakup produktów przez konsumentów. 

W ostatnim czasie obserwujemy wzrost liczby projektów z obszaru Air Care, ponieważ szacuje się, że obecnie 90% czasu spędzamy w zamkniętych pomieszczeniach. Z uwagi na ten fakt, kluczowym aspektem staje się ocena bezpieczeństwa stosowanej kompozycji zapachowej. Projekty są coraz bardziej wymagające. Obecnie większość kompozycji zapachowych powinna być wegańska, wolna od alergenów, bez mikroplastiku, bez syntetycznych polimerów, bez silikonów, również część konserwantów jest zakazana lub niepożądana w składzie produktu, np. metyloizotiazolinon, benzoizotiazolinon. Skład kompozycji zapachowej jest informacją poufną, niestety w celu oceny bezpieczeństwa potrzebne są szersze dane. Do standardowych dokumentów należą certyfikat IFRA – będący dokumentem zaufania pomiędzy producentem kompozycji zapachowej a klientem, lista alergenów obejmująca obecnie 26 związków chemicznych, karta charakterystyki oraz specyfikacja. Dokumenty te zostały tak dostosowane, iż możliwa jest ocena bezpieczeństwa kompozycji zapachowej przy zachowaniu tajemnicy poufności.

Dom dla każdego z nas powinien być miejscem, w którym odpoczywamy po ciężkim dniu, spędzamy czas z rodziną, regenerujemy siły oraz czujemy się bezpiecznie. Taką atmosferę pomagają wykreować również zapachy. Należy pamiętać, że zapachy nie istnieją samodzielnie, zawsze łączą się z emocją czy wspomnieniem. Jeśli odpowiednio dobierzemy zapach do projektu, produkt będzie dodatkowo działał kojąco na nerwy, odprężał, zwiększał poczucie komfortu, a nawet energetyzował i zachęcał do działania czy aktywności fizycznej. Trendem jest wielofunkcyjność kompozycji zapachowej.  

• SALON jest centrum każdego domu. W tym pomieszczeniu spędza się najwięcej czasu, odbywa się życie rodzinne i towarzyskie. Dobór zapachu w tej wspólnej przestrzeni powinien uwzględniać gusta wszystkich domowników. Kluczem każdego projektu jest scharakteryzowanie grupy odbiorców produktu. Docelowa grupa jest bardzo istotna również w procesie selekcji kompozycji zapachowej. Niezależnie, czy dotyczy on obszaru Air Care, czy innych produktów chemii gospodarczej, czy kosmetyków. Inne preferencje będą mieli dorośli, inne osoby starsze, a jeszcze inne dzieci. Należy o tym pamiętać przygotowując panel zapachowy. Powinno się również zwrócić uwagę na płeć odbiorcy zapachu, co prawda coraz częściej uważa się, że zapach nie ma płci i większość można traktować jako unisex, jednak uważam, że ten czynnik na polskim rynku nadal ma dość istotne znaczenie. Jest to kolejny z trendów pojawiający się na świecie, związany z przemianami społecznymi oraz tożsamością płciową.

Rozwiązanie jest proste, kiedy salon stanowi odrębne pomieszczenie. Co jednak w przypadku, kiedy stanowi on otwartą przestrzeń z kuchnią, jadalnią i korytarzem? Co więcej, musimy się liczyć także z tym, że w wielu domach salon pełni również funkcję sypialni. Kluczowym będzie określenie, jaką dodatkową funkcję ma pełnić zapach w tym pomieszczeniu – czy mamy się odprężyć i zrelaksować, czy wręcz odwrotnie, mamy się aktywować do dalszego działania i aktywności fizycznej po całym dniu spędzonym w pracy. Podsumowując wszystkie wyżej wymienione aspekty dochodzimy do wniosku, że zapach do salonu powinien być uniwersalny, nieabsorbujący, zarówno relaksujący, jak i pobudzający. Ponadto, choć odrobinę luksusowy, więc kolejnym trendem w obszarze Air Care są kompozycje zapachowe przypominające perfumy. 

Jako zapachy do salonu najlepiej sprawdzą się subtelne delikatne białe kwiaty. Należy pamiętać, żeby nie wybierać do produktów propozycji zbyt duszących, w których dominuje konwalia czy lilia. Nuta wanilii sprawi, że poczujemy się przytulniej i bezpieczniej. Wanilią pachnie zarówno mleko matki, jak i… skóra noworodka, dlatego ten zapach lubi większość z nas i to przez całe życie. Podprogowo klienci chętnie wybierają i kupują produkty pachnące wanilią. W okresie zimowym należy wprowadzić do kompozycji dodatkowe pikantne przyprawy: różowy pieprz, szafran, goździki, cynamon, które dodatkowo stworzą przytulną atmosferę podczas długich wieczorów.   

Jeśli chodzi o zapachy do przestrzeni wspólnych, w których spędzamy dużo czasu warto bazować na złożonych kompozycjach zapachowych, które są subtelnym połączeniem wielu różnych nut zapachowych. Świetnym rozwiązaniem jest dodatek roślin, które nie są tak oczywiste i łatwo wyczuwalne. Najlepiej wyjaśnić taką koncepcję na przykładzie. Jeśli w całość połączymy: mandarynkę, jabłko, gałkę muszkatołową, kwiat pomarańczy, marchewkę, irys, wanilię, fasolę tonka, zamsz, nutę drzewną i ambrę to otrzymamy przepiękną unikatową, luksusową propozycję zapachu, który ze względu na prostotę składników będzie bliski wielu osobom. Jednak propozycja szybko się nie znudzi, klient zdąży się do niej przyzwyczaić, przywiązać i z chęcią wróci do tego zapachu ponownie. Zapach będzie mu znany, ale co jakiś czas ponownie będzie zaskakiwał nową odsłoną, kiedy zmysł węchu skupi się chwilowo na poszczególnej nucie zapachowej. Stosując taką kompozycję zapachową w projekcie mamy dużą szansę, że ten produkt nie tylko zrobi dobre pierwsze wrażenie, ale na stałe trafi na listę zakupową klienta.    

Nic tak dobrze nie sprawdza się jak klasyka, dlatego warto zwrócić uwagę na dopełnienie zapachu szlachetnym drewnem cedrowym, sandałowym czy mchem dębowym. Nutami, które ostatnio są mocno w trendach jest dodatek fiołka, zarówno kwiatów, jak i liści oraz zapach korzenia irysa. Ten ostatni jest mistyczny, elegancki, delikatny i odrobinę chłodny, bardzo dobrze komponuje się z różą i jaśminem. Obserwujemy przeniesienie składników charakterystycznych dla perfum do kompozycji zapachowych stosowanych w chemii gospodarczej. 

Jeśli chodzi o produkty chemii gospodarczej, w Air Care najbardziej widoczna jest sezonowość związana ze zmieniającymi się porami roku. W okresie letnim dobrym rozwiązaniem będzie wybór zapachów nieco bardziej rześkich i odświeżających. Świetnie sprawdzi się niewielki dodatek cytrusów lub owoców, które kojarzą nam się jako “wodne”, soczyste, jak arbuz, mango czy melon. Warto również w tym okresie wybierać zapachy z dodatkiem mięty czy rozmarynu, które w odpowiednim połączeniu będą wywoływać delikatne uczucie ochłody lub sięgnąć po zapachy kojarzące się z ukojeniem, jak aloes czy agawa. Znów wracamy do trendu, że zapach ma pełnić dodatkową funkcję.   

Warto zwrócić uwagę na pułapkę, w którą bardzo łatwo wpaść przy selekcji zapachów. Naukowcy sprawdzają również, czy rzeczywisty – pierwotny zapach jest spójny z daną aplikacją. Wielu producentów którychkolwiek produktów zawierających w swoim składzie kompozycje zapachowe kieruje się wyłącznie kryterium “ładnego zapachu”, zapominając o pogodzeniu bodźca zapachowego z wieloma innymi czynnikami.

Przykład:

Wydawać się może, że każdy dorosły niezależnie od wieku i płci lubi zapach kawy. Zarówno kawa, jak i tylko sam zapach działają pobudzająco i motywująco. Produkty o zapachu kawy powinny wywoływać pozytywny odbiór. Jednak, okazuje się, że projekty “o zapachy kawy” rzadko kończą się powodzeniem. Dlaczego? Dowiedziono, że ludzie w przypadku bardzo intensywnego czy po prostu mocno skojarzeniowego zapachu po jednym lub dwóch dniach są nim po prostu zmęczeni, a sam zapach jest nie do zaakceptowania. 

• KUCHNIA jest sercem każdego domu. Tutaj aż roi się od zapachów. Dodawanie kolejnego źródła zapachów wydaje się wręcz zbędne. Jednak problemem tego pomieszczenia są nieprzyjemne, intensywne zapachy utrzymujące się zbyt długo. Do tego typu projektów najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie produktów, które posiadają również zdolność neutralizacji związków chemicznych, które są odpowiedzialne za przykre zapachy. Na rynku mamy dostępnych wiele kompozycji zapachowych, które w swoim składzie mają opatentowane systemy zwalczania odoru. Jest to pierwszy krok w dobrej aromatyzacji tego pomieszczenia, więc pamiętajmy o tym. Obecnie jedna z wiodących marek kulek toaletowych zmieniła swój sztandarowy produkt dodając system “Odour STOP”, co jest potwierdzeniem, że dodatkowa funkcjonalność zapachów w produkcie jest bardzo istotna.

W drugim kroku należy dobrać zapach, który będzie współgrał z zapachami już w kuchni istniejącymi. Najlepszym rozwiązaniem jest wybór zapachów typowych dla tego pomieszczenia, np. zapach białej lub zielonej herbaty. Dobrze sprawdzą się również zapachy z dodatkiem ziół: tymianku, rozmarynu, szałwii, lawendy. Ponadto, w tym pomieszczeniu zapach powinien wywoływać uczucie czystości, można to osiągnąć wybierają zapachy z nutą aldehydową, z eukaliptusem, z miętą czy z paczulą. Należy jednak uważać, aby nuta “świeża” nie była zbyt dominująca i nie wywoływała uczucia nadmiernej nieprzyjemnej sterylności. Kolejną propozycją, która świetnie sprawdzi się w tym pomieszczeniu jest zapach owocowo-świeży. Odchodzimy od sztucznego zapachu zielonego jabłuszka, ale zapach prawdziwej skórki dojrzałego w promieniach słońca soczystego, czerwonego jabłka pasuje tutaj idealnie. Kierując się wyborem zapachów do kuchni, powinniśmy zwrócić uwagę, aby były one jak najbardziej zbliżone do zapachów występujących w naturze. Jest to kolejny trend – w projektach przeważają zapachy naturalne, zgodne również z obowiązującym trendem ECO.

Jeśli kuchnia stanowi w naszym domu wyodrębnioną część z jadalni czy ściśle łączy się z salonem, należy zwrócić uwagę, aby zapachy w tych pomieszczeniach były spójne. Warto aby należały do pasujących nut zapachowych, miały jakiś wspólny czynnik. Dobrze, kiedy przechodząc z jednego do drugiego pomieszczania zmiana zapachu nie jest intensywnie wyczuwalna. Kolejnym obserwowanym ruchem wśród konsumentów jest zdecydowany wybór zapachów delikatniejszych, jeśli chodzi o produkty chemii gospodarczej.     

• ŁAZIENKA – tutaj sprawa powinna być prosta: leśny, lawendowy, bryza morska i cytryna. Jednak Aktualności się zmieniają! Tak, jak już wspominałam, wzrastająca świadomość ekologiczno-klimatyczna konsumentów wpływa na to, iż kompozycje zapachowe dotychczas uważane za “świeże”, co jest kluczowe w kontekście tego pomieszczenia, stają się w ich odczuciu “zbyt chemiczne”. Odbiorcy szukają bardziej wysublimowanych zapachów, wywodzących się z natury, nienachalnych, delikatnych.

Zgodnie z najnowszymi trendami, zapachami preferowanymi są: naturalna lawenda; aloes; polne kwiaty, jak: koniczyna, rumianek, maki, chaber bławatek; trawa; mech; zielona herbata; zioła. Nadal obowiązują zapachy leśne, ale mocno osadzone w naturze, pachnące igliwiem, żywicą i drewnem. Drugim wiodącym kierunkiem, jeśli chodzi o aromatyzację wnętrza łazienki jest stworzenie domowego spa. Ponownie zauważamy trend luksusu. Wybór pada na zapachy bardziej szlachetne, niż dotychczas, np. orientalno-kwiatowe. Nadal istotnym jest poczucie “świeżości”, ale ma ono być subtelne, odchodzi się od nut mocno aldehydowych, uczucie świeżości i czystości mają wywoływać delikatne nuty zielone i wodne. Również w tym celu do zapachów dedykowanych do łazienki wprowadza się paczuli, a nawet piżmo. Dodatek piżma sprawia, że zapach staje się dodatkowo ciepły, zmysłowy i balsamiczny. Wprowadza nas w błogi stan relaksu i zbuduje zmysłowy klimat podczas kąpieli.

• SYPIALNIA – wybór zapachów do tego pomieszczenia jest najtrudniejszy. Wbrew pozorom nie jest to pomieszczenie przeznaczone wyłącznie do spania. To pomieszczenie, w którym również pragniemy się wyciszyć, zrelaksować, znaleźć wewnętrzny spokój i ukojenie po całym dniu pracy i wypełniania domowych obowiązków. W takich projektów najlepiej wybierać zapach z dodatkiem lawendy, rumianku, szałwi, geranium, bergamotki, kwiatu pomarańczy czy eukaliptusa. Takie propozycje będą dodatkowo pełnić funkcję aromaterapii, która jest już bardzo modna od dłuższego czasu. Również olejek paczulowy o ziemistym, zielono-korzenny zapachu jest stosowany do uspokajania i poprawy nastroju. Czasami jednak chodzi o to, aby w sypialni zbudować romantyczny i zmysłowy klimat. Wtedy należy wybrać zapach, który w swoim składzie ma: różę, jaśmin, piżmo, drewno sandałowe, drewno cedrowe, ambrę, czekoladę. Zapach będzie cięższy, bardziej wieczorowy i uwodzicielski. Wśród owoców pasujących do takich nut możemy wybrać wiśnię lub śliwkę, ponieważ w Polsce mamy szerokie grono odbiorców, którzy preferują zapachy owocowe. Komplementarnym dodatkiem będą nuty przyprawne, jak imbir, cynamon czy palmaroza, która charakteryzuje się słodkim, różano-geraniowym zapachem. Również tutaj sprawdzi się dodatek wanilii. Zapach wanilii jest słodki, dzięki czemu pobudza wyobraźnię i może być traktowany jako afrodyzjak. Dodatkowo zapachy te mogą mieć nieco kadzidlano-oudową nutę bazy, co szczególnie dobrze sprawdzi się w okresie zimowym. Należy jednak pamiętać, że ludzki nos “pracuje” nieustannie, a proces powstawania wrażenia węchowego jest bardzo skomplikowany, dlatego w trakcie samego snu warto zminimalizować ilość bodźców zapachowych w pomieszczeniu. Najlepszym rozwiązaniem do sypialni są urządzenia, które działają czasowo w wyznaczonych godzinach, a w cyklu dobowym mogą uwalniać różne kompozycje zapachowe. Jest to istotny czynnik, który powinni wziąć Państwo pod uwagę w procesie projektowania tego typu produktu. W takich urządzeniach możemy również zaprogramować wydzielanie się zapachu na chwilę przed naszym obudzeniem. Należy wybrać taką propozycję, która doda nam energii i pobudzi do działania. Najlepiej sprawdzą się zapachy świeże i energetyczne, lekko chłodne. Dodatek różnego rodzaju cytrusów: cytryna, limonka, pomarańcza, grejpfrut, mandarynka. Rześkiej mięty i bergamotki. Z powodzeniem można również wybrać jeden z obowiązujących trendów Yuzu. Świeży, cierpko-gorzkawy aromat Yuzu jest skomplikowany, intensywny i po prostu wyborny! Sprawi, że od razu będziemy pełni energii i gotowi do działania.

• WIATROŁAP – jedno z najmniejszych miejsc w domu, a zapachowo najistotniejsze. Zaraz po przekroczeniu progu domu to woń z wiatrołapu dociera do nas, jak i naszych gości jako pierwsza. Warto zadbać o to pierwsze wrażenie – jest to bardzo ciekawy element marketingowy! Ten zapach może informować, “w jakim klimacie jest nasz dom”, ale również sklep, firma itp. Zapach domu może wiele zdradzać na temat domowników czy polityki firmy. W takich projektach należy bardzo uważać, żeby nie był zbyt elegancki i zimny, aby nie tworzył bariery. Warto, żeby był przytulny i przyjazny, ale nie narzucający się. Jeśli w domu są dzieci, można zdecydować się na zapach nieco bardziej słodki i owocowy. Jeśli dom jest w stylu eko, możemy się zdecydować na zapach z nutą lawendy czy innych ziół.      

Oczekiwania konsumentów wobec zapachów do aromatyzacji wnętrz domów są wysokie. Natomiast dylematem producenta towarzyszącym wyborowi kompozycji zapachowej jest zawsze stosunek ceny do jakości. Składniki najszlachetniejsze są najdroższe. Jeśli chodzi o produkty chemii gospodarczej, w tym Air Care znajdziemy różne doniesienia, w których testowanymi parametrami decydującymi o zakupie produktu przez klienta były: zapach, cena, marka, przyzwyczajenie, kolor, opakowanie, reklama.

Okazuje się, że najistotniejszymi czynnikami są 3 pierwsze parametry: zapach, cena i marka. To one mają kluczowe znaczenie.

Jak już wspominałam na wstępie, w ostatnim czasie kluczowe znaczenie ma też bezpieczeństwo dla zdrowia. Praktycznie wszystkie projekty zakładają zakaz stosowania substancji CRM, choć prawo dopuszcza ich stosowanie w drodze wyjątku. Obecnie prowadzone są wszelkie działania eliminujące wątpliwe substancje chemiczne ze składów. Dobrym przykładem jest Lilial, którego stosowanie w kosmetykach od marca tego roku zostało zakazane. Rozporządzenie nr 2020/1182 z dnia 19 maja 2020 r. (15 ATP do CLP) zmieniło dotychczasową klasyfikację Lilialu (INCI: Butylphenyl Methylpropianal; CAS 80-54-6) i od 1 marca 2022 r. jest klasyfikowany jako substancja szkodliwa na rozrodczość kategorii 1B (Repro. 1B), tzw. CMR kategorii 1B. Jeśli chodzi o produkty chemii gospodarczej, Lilial stosowany jest jako składnik mieszaniny chemicznej i w takiej formie jest wprowadzany do obrotu do sprzedaży powszechnej, czyli tzw. obrotu konsumenckiego. Nie posiada również specyficznego stężenia granicznego (SCL), a ogólne stężenie graniczne dla klasyfikacji substancji ze względu na szkodliwość dla rozrodczości kategorii 1A i 1B – w przypadku Lilialu wynosi 0,3%. Na podstawie tej analizy możemy stwierdzić, że nie istnieje zakaz stosowania tego składnika w produktach chemii gospodarczej. Taki zakaz mógłby obowiązywać, gdyby zostało przekroczone ogólne stężenie graniczne powodujące zaklasyfikowanie produktu końcowego przeznaczonego do obrotu konsumenckiego jako repro. 1B. 

Od marca tego roku nie spotkałam się jednak z żadnym projektem produktu chemii gospodarczej, który dopuszczałby stosowanie Lilialu, co więcej – sytuacja ta uświadomiła wielu producentów jak ważne jest śledzenie nowych doniesień o powszechnie stosowanych związkach chemicznych i przygotowywanie się z wyprzedzeniem na nadchodzące zmiany. Kolejną substancją, dla której powstała pozytywna opinia Komitetu Naukowego SCC/1633/21 jest Salicylan Metylu. Jest to 17 ATP do rozporządzenia 1272/2008/WE (CLP) – repr. 2 H361d. Nie będzie okresu przejściowego, informacje z OMNIBUS V zostaną włączone do zał. III rozporządzenia CLP 1223/2009. Związek ten nie będzie mógł przekraczać w poszczególnych produktach określonych stężeń. Jednak już teraz większość projektów zakłada, że Salicylan Metylu nie powinien się znajdować w produkcie, kompozycje zapachowe z tym składnikiem nie są brane pod uwagę przy nowych wdrożeniach.

W ostatnich czasach bezpieczeństwo stanowi nadrzędny element, klienci są skłonni do większych ustępstw w kwestii samego zapachu niż jego potencjalnie niebezpiecznych składników.

Wykonujemy ok. 22 tysiące oddechów w ciągu doby i z każdym z nich nasz mózg otrzymuje zapachowe informacje o otoczeniu. Warto, aby zapach w naszym domu był dla nas tylko, a może “aż” przyjemnym tłem.

Jak mawiał Jacques Polge /perfumiarz Chanel/ – „Zapach jest językiem, który nie potrzebuje słów”

Bibliografia

1. Howard R., Moskowitz, Itty B., Katz R., Creating fragrance concepts from first principles: Identifying what drives ‘fit’ of concept elements to end-uses.

Artykuł został opublikowany w kwartalniku "Świat Przemysłu Kosmetycznego" 4/2022