Kosmetyki ujędrniające, wyszczuplające i antycellulitowe

Procesy te pojawiają się na skutek naturalnego procesu starzenia się organizmu, nadmiernej ekspozycji na promienie UV, nagłej zmiany masy ciała, czy też korzystania z używek. Istnieje kilka czynników wpływających na rozwój samego cellulitu. Do czynników zewnętrznych zaliczamy m.in. siedzący tryb życia lub wysokokaloryczną dietę bogatą w sól, co sprzyja rozwojowi tkanki tłuszczowej, zatrzymywaniu płynów i w efekcie powstawaniu cellulitu. Z drugiej strony, o cellulicie decyduje też szereg czynników wewnętrznych, m.in. predyspozycje genetyczne czy hormony.

Na rynku kosmetycznym dostępnych jest wiele produktów, które mogą pomóc nam skutecznie zawalczyć z upływem czasu. Spotykamy je w różnych formach, nadające się do codziennej pielęgnacji toniki, żele, balsamy, kremy itp. oraz bardziej skoncentrowane, zawierające wyższe stężenie substancji aktywnych, takie jak sera i maski.

Jak działają tego typu produkty i jakie substancje są pomocne?

Formulatorzy opracowując recepturę kosmetyku, które mają spełniać funkcje ujędrniające, wyszczuplające oraz antycellulitowe dobierają odpowiednie substancje aktywne, których głównym zadaniem jest poprawa mikrokrążenia krwi i limfy, zmniejszenie obrzęków, stymulacja lipolizy, wspomaganie procesu produkcji kolagenu i elastyny oraz intensywne nawilżanie.

Cellulit jest bardzo często spotykanym mankamentem estetycznym, dotyczy praktycznie wyłącznie kobiet (u mężczyzn odnotowano do tej pory kilkadziesiąt zdiagnozowanych przypadków). Cellulit to zmiany skórne o nieregularnych zgrubieniach, wyglądem przypominające skórkę pomarańczową.

Możemy wyróżnić jego dwa podstawowe rodzaje:

1. twardy (wodny) – występujący głównie u kobiet, których masa ciała nie uległa zmianie;
2. miękki (tłuszczowy) – pojawia się u osób mało aktywnych fizycznie, które straciły na wadze.[1]

Termin cellulit został użyty po raz pierwszy w roku 1920 do określenia estetycznej zmiany powierzchni skóry, znanej dziś jako tzw. pomarańczowa skórka. Nieregularna powierzchnia skóry ud, pośladków i brzucha jest też określana za pomocą innych nazw, związanych z przyczynami tego zjawiska, np. dermopanikuloza, liposkleroza guzkowata, lipodystrofia i inne. Niezależnie od nazewnictwa, cellulit jest bardzo złożonym problemem, wywoływanym przez różne przyczyny, który można zdefiniować jako zaburzenie metaboliczne tkanki podskórnej powodujące zmiany w kształcie ciała kobiecego.

Działanie antycellulitowe jest zwykle wiązane w produktach kosmetycznych, z kreowaniem efektu wyszczuplającego. Pojęcia „wyszczuplający” nie należy mylić jednakże z terminem „odchudzający”, ponieważ wyszczuplenie nie wpływa na masę ciała, a jest efektem wizualnym, powodującym optyczne zmniejszenie obwodu ciała oraz bardziej estetyczny wygląd.

W kosmetykach antycellulitowych i wyszczuplających możemy znaleźć przeróżne substancje aktywne, wykazujące szereg różnorodnych działań (przede wszystkim poprawę metabolizmu skóry i wzrostu jej jędrności) – m.in.:

• L-karnityna (INCI: Carnitine) wykazuje zdolność regulacji poziomu lipidów. Transportuje kwasy tłuszczowe do mitochondriów, gdzie zachodzi proces ich utlenienia. Nasila proces spalania tkanki tłuszczowej, dzięki czemu zmniejsza objętość tkanki tłuszczowej.[2]

• Kofeina (INCI: Caffeine) poprawia mikrokrążenie krwi, ułatwiając przy tym detoksykację i zwiększając dotlenienie komórek. Wykazuje działanie lipolityczne w komórkach tłuszczowych,  stymuluje metabolizm. Dzięki jej działaniu możemy zaobserwować wygładzenie grudek oraz wzrost sprężystości i gładkości skóry.
•  
• Retinoidy (retinol i jego pochodne, najczęściej octan bądź palmitynian retinylu) wspomagają proces keratynizacji oraz przyspieszają odnowę naskórka. Ograniczają wzrost tkanki tłuszczowej oraz skutecznie przeciwdziałają powstawaniu cellulitu, dzięki zdolności wzmacniania włókien kolagenowych skóry właściwej. [3]

• Składniki bogate w saponiny i flawonoidy są powszechnie stosowane w preparatach antycellulitowych i wyszczuplających, ponieważ znacznie poprawiają mikrokrążenie krwi, zapobiegając obrzękom. Takie funkcje spełniają m.in. wyciąg z bluszczu pospolitego (INCI: Hedera Helix Leaf Extract), ekstrakt z kasztanowca zwyczajnego (INCI: Aesculus Hippocastanum Seed Extract).

Cellulit pojawia się na skutek zaburzeń funkcji układu limfatycznego, dlatego w kosmetykach redukujących i zapobiegających temu problemowi, wykorzystywane są ekstrakty usprawniające przepływ limfy, zapobiegając przy tym jej zastojom w tkankach. Właściwościami takimi charakteryzują się m.in.

• ekstrakt z arniki górskiej (INCI: Arnica Montana Flower Extract),
• ekstrakt z żeń-szenia (INCI: Panax Ginseng Root Extract)
• ekstrakt z targanka chińskiego (INCI: Astragalus membranaceus Extract)
• ekstrakt z ruszczyku (INCI: Ruscus Aculeatus Root Extract)
• ekstrat z nawłoci (INCI: Solidago Virgaurea Extract)

Ze względu na panujące powszechnie Aktualności, w składach kosmetyków wyszczuplających i antycellulitowych coraz częściej spotykamy składniki mineralne. Wśród nich największą popularnością cieszą się algi, ze względu na szerokie spektrum działania. Dzięki zawartości dużej ilości fitosteroli pełnią funkcję przeciwutleniaczy, aktywują syntezę kolagenu i elastyny, ujędrniając przy tym skórę. Stymulują odbudowę tkanki łącznej.  Są również bogate w alginiany i fukany, które aktywują proliferację fibroblastów i wytwarzanie kolagenu, a dodatkowo poprawiają ukrwienie skóry. Przykładowymi ekstraktami z alg stosowanymi w formulacjach jest ekstrakt z morszczynu pęcherzykowatego (INCI: Fucus vesiculosus Extract), ekstrakt ze szkarłatnicy pępkowej (INCI: Porphyra Umbilicatis Extract).

Podczas opracowywania receptur, technolodzy nie pomijają powszechnie znanych i stosowanych od wielu lat olejków eterycznych. Niektóre z nich sprawdzają się jako skuteczne środki antycellulitowe i ujędrniające. Przykładowo olejki cynamonowy, cytrynowy, kolendrowy pobudzają mikrokrążenie i poprawiają poziom napięcia skóry. Olejek rozmarynowy ujędrnia i redukuje obrzęki.[4]

Brak jędrności skóry wynika z niskiego poziomu jej nawilżenia, przez co jest ona mniej napięta i wiotka. Prowadzi to do zakłóceń jej prawidłowego funkcjonowania przez degenerację włókien kolagenowych i elastynowych.

Surowce nawilżające w ujędrniających produktach kosmetycznych mają za zadanie zatrzymać wodę w skórze oraz pozostawić na powierzchni skóry warstwę ochronną, zapobiegającą nadmiernej utracie wody.

W kosmetyce często stosowanymi nawilżaczami są m.in.:

• Kwas hialuronowy, występujący w trzech formach:

• wielkocząsteczkowy – utrzymuje się na skórze, chroniąc przed utratą wody;
• średniocząsteczkowy – silnie nawilżający warstwę rogową naskórka, dający natychmiastowy, ale krótki efekt ujędrnienia i wygładzenia;
• niskocząsteczkowy – wnikający w głębsze warstwy skóry, zapewniający długotrwałe i silne nawilżenie;

• Kolagen i elastyna, które uelastyczniają skórę, ujędrniają [5]
• Ekstrakty roślinne, np. ekstrakt z wąkrotki azjatyckiej (INCI: Centella Asiatica Extract), wspomagający dodatkowo produkcję włókien kolagenowych, czy bogaty w pektyny ekstrakt z jarzębiny (INCI: Sorbus Sibirica Extrakt).

Dodatkowo, bardzo często w tego rodzaju produktach kosmetycznych spotykamy substancje, które wykazują działanie rozgrzewające lub chłodzące. Odczuwanie przez konsumentów delikatnego uczucia chłodu lub ciepła wzbudza w nich wrażenie bardziej intensywnego działania kosmetyku.
Surowce wykazujące działanie chłodzące stymulują metabolizm – najczęściej spotykanym związkiem pełniącymi tę funkcje jest mentol (INCI: Menthol) oraz jego pochodne, np. karboksyamid mentanoetylu (INCI: Ethyl Menthane Carboxamide).

Efekt rozgrzewający wywołują zaś przede wszystkim kapsaicyna (INCI: Capsaicin), kamfora (INCI: Camphor), eter butylowy kwasu waniliowego (INCI: Vanillyl Butyl Ether), pobudzając mikrokrążenie oraz przyczyniając się do wzrostu jędrności skóry. Efekty termiczne mogą również powodować naturalne olejki eteryczne, np. olejek imbirowy, jałowcowy, które działają rozgrzewająco.

Czy stosowanie kosmetyków ujędrniających, wyszczuplających i antycellulitowych może być skuteczne?

Jak najbardziej, odpowiednie produkty mogą wspomagać osiągnięcie pożądanych efektów. W pielęgnacji skóry istotna jest cierpliwość i regularność. Czasem potrzeba wielu miesięcy, żeby zaobserwować zmiany. Warto także pamiętać, że kosmetyki są jedynie elementem szeregu działań (np. aktywność fizyczna i odpowiednia dieta), które zapewnią nam pełen sukces.

Stworzenie skutecznej receptury jest dla formulatorów ciekawym wyzwaniem. Dzięki dostępnym na rynku substancjom aktywnym w różnych postaciach, pracownicy działów badawczo-rozwojowych są w stanie tworzyć skuteczne kosmetyki, o właściwościach deklarowanych przez producenta.

Szeroki obecnie wachlarz surowców o działaniu ujędrniającym, antycellulitowym i wyszczuplającym, nie wyczerpuje inwencji firm kosmetycznych, dlatego poszukiwanie nowych substancji (bądź ich konfiguracji), zaspakajających potrzeby konsumentów, trwa nieustająco.

Artykuł został opublikowany w kwartalniku "Świat Przemysłu Kosmetycznego" 4/2022