Złuszczanie sposobem na piękną skórę

Złuszczanie to dobrze znany proces, który polega na usuwaniu starych, martwych już komórek naskórka, które to przywierają do zewnętrznej powierzchni skóry. W kosmetyce wyróżniamy dwa główne rodzaje złuszczania, a mianowicie: złuszczanie mechaniczne i chemiczne. Podczas złuszczania chemicznego wykorzystuje się substancje, które naturalnie wykazują właściwości złuszczające. Najczęściej są to kwasy AHA i BHA.

Zabiegi złuszczania/peelingu skóry są dziś niezwykle popularne, a wszystko to za sprawą doskonałych efektów jakie otrzymujemy po ich zastosowaniu. Nie bez powodu też peelingi zalecane są w przypadku pojawienia się różnych defektów skórnych, takich jak: trądzik, trądzik różowaty, rozstępy czy też fotouszkodzenia skóry. Złuszczanie skóry różnymi metodami doskonale wpływa na rozjaśnianie przebarwień, zmniejszenie wielkości porów, a także na produkcję kolagenu.

Zmiany w strukturze skóry

W ciągu życia skóra ludzka ulega wielu modyfi kacjom, które to indukowane są pod wpływem działania czynników fizjologicznych i środowiskowych (zewnętrznych). Czynniki zewnętrzne i wewnętrzne odpowiedzialne są za dysfunkcję naturalnego mechanizmu samoobrony skóry oraz jej zdolności naprawczych. Skutkiem tego są procesy starzenia się skóry, zaburzenia jej funkcjonowania, a co za tym idzie – wyglądu skóry. By zachować zdrową skórę konieczne jest wdrożenie terapii wspomagających, działających na wszelkiego typu zmiany związane z wiekiem. Tu doskonale sprawdzają się peelingi (zabiegi złuszczania) z odpowiednio dobranymi składnikami, które usuwając martwe komórki z naskórka, odsłaniają nowo powstałe komórki (na powierzchni) i stymulują wzrost komórek w warstwie podnaskórkowej. Pozbywanie się zewnętrznej warstwy martwych komórek pomaga odblokować pory skóry, w konsekwencji czego skóra utrzymywana jest w czystości. Proces powstawania nowych komórek skóry sprawia, że zewnętrzna warstwa komórek prócz tego, że staje się gęsta i sztywna – traci też wilgoć. Warstwa ta w końcu odrywa się od znajdujących się pod nią komórek skóry, umożliwiając nowo powstałym komórkom „wynurzenie się” w procesie zwanym złuszczaniem. Sam proces złuszczania ma wiele zalet, gdyż oprócz tego, że eliminuje martwe i uszkodzone komórki, to jeszcze usuwa zanieczyszczone komórki, które mogą być źródłem toksyn czy też zanieczyszczeń mikroorganizmami ze środowiska. Naturalnie zachodzący proces złuszczania może zająć dużo czasu, co w większości przypadków prowadzi do zatykania się porów skóry, powstawania przekrwień skóry czy też miejscowych stanów zapalnych. Samo tempo, w jakim zachodzi naturalna eksfoliacja skóry zależy od czynników wewnętrznych np. stanu zdrowia, stopnia nawilżenia skóry, a także od czynników zewnętrznych np. temperatury czy warunków pogodowych.

Substancje złuszczające – kwasy organiczne

Dziś powszechnie stosowanymi substancjami chemicznymi, które wykazują działanie złuszczające są różnego typu kwasy organiczne. Sam zabieg polegający na złuszczaniu, w trakcie którego wykorzystuje się kwasy organiczne nazywany jest peelingiem chemicznym. Peeling chemiczny polega na kontrolowanej aplikacji wybranych kwasów na powierzchnię skóry. Działanie kwasów czyli głębokość złuszczania naskórka zależy od ich stężenia, rodzaju, a także czasu kontaktu ze skórą. Znaczenie ma też stopień zaawansowania uszkodzeń skóry, wielkość zmian, których chcemy się pozbyć, a nawet wiek pacjenta.

Peelingi powierzchowne powodują „obrażenia” ograniczone do naskórka, przy czym peelingi średnio głębokie powodują uszkodzenia do lub przez warstwę brodawkowatą skóry właściwej. Wskazania do wykonania peelingów powierzchownych obejmują m.in. łagodny trądzik, melasmę, zaś peelingi średnio głębokie stosowane są w przypadku pojawienia się rogowaceń słonecznych, plam soczewicowatych, przebarwień i zmarszczek.

Preparaty zawierające do 4% danego kwasu, powodują osłabienie wzajemnego przylegania korneocytów, w efekcie czego dochodzi do usuwania zrogowaciałego naskórka. Z kolei zdecydowanie wyższe stężenia kwasów w danym preparacie, a przy tym też ich niskie pH powodują tzw. epidermolizę. W efekcie tego procesu dochodzi do rozszczepienia połączeń desmosomalnych komórek warstwy podstawnej naskórka. Warto też zaznaczyć, że poza stymulacją keratolizy, większość kwasów wykazuje pośrednie działanie nawilżające i odmładzające. Złuszczanie warstw naskórka wpływa na pobudzenie proliferacji keratynocytów w warstwie podstawnej, zaś w skórze właściwej obserwuje się intensyfi kację procesów wytwarzania kolagenu i tzw. macierzy zewnątrzkomórkowej.

Wśród najczęściej stosowanych substancji o działaniu złuszczającym wyróżnia się:

• alfa-hydroksykwasy (np. kwas glikolowy, mlekowy, migdałowy, cytrynowy, jabłkowy, winowy),
• beta-hydroksykwasy (np. kwas salicylowy). Beta-hydroksykwasy najczęściej wybierane są do pielęgnacji skóry z niedoskonałościami,
• inne kwasy organiczne (np. kwas trichlorooctowy, kwas pirogronowy, kwas retinowy).

Nazwa kwasów AHA oraz BHA jest ściśle związana z położeniem grupy hydroksylowej. W kasach AHA jest ona umiejscowiona przy atomie α, w kwasach BHA przy atomie β węgla leżącego w pobliżu kwasu karboksylowego.

Rodzaje peelingów chemicznych

• Peelingi bardzo powierzchowne

Zaliczane są do najmniej inwazyjnych peelingów, a sam proces złuszczania jest niezwykle łagodny. Ich działanie polega na złuszczaniu całej warstwy rogowej do warstwy kolczystej, proces zachodzi na głębokość 0,06 mm. Delikatne działanie powierzchowne wykazują kwasy AHA w stężeniu ok. 20-50% lub kwas TCA w stężeniu 10-20%. Bardzo rzadko pojawiają się po nich komplikacje. Często ten typ peelingu określany jest jako „peeling odświeżający”. Sam proces z racji swej łagodności wymaga wielokrotnego powtórzenia. Efekty zauważane są po kilku seriach (mogą być wykonywane w odstępach 1-2 tygodniowych). Warto też zaznaczyć, że żaden typ skóry (według skali Fitzpatricka) nie stanowi przeciwwskazania do wykonania peelingu.

• Peelingi powierzchowne

Peelingi powierzchniowe opierają się na złuszczaniu całego naskórka aż do warstwy podstawnej skóry. Proces ten zachodzi na głębokości poniżej 0,45 mm. Najlepsze działanie wykazują kwas glikolowy w stężeniu 70% oraz kwas TCA w stężeniu 20 – 30%.

• Peelingi o średniej przenikalności

Peelingi tego typu wykazują działanie złuszczające całego naskórka i górnej warstwy skóry właściwej aż do górnej części tzw. warstwy siateczkowatej. Zwykle działają na głębokości poniżej 0,6 mm. Peelingi o średniej przenikalności doskonale sprawdzają się na skórach zniszczonych, z widocznymi zmarszczkami i bliznami (np. bliznami po trądziku). Efekt średnio głębokiego złuszczenia otrzymuje się po zastosowaniu np. kwasu TCA w stężeniu 35-50%. 

Złuszczenie skóry po zastosowaniu produktu X (1 zabieg). Zdjęcie skóry wykonano za pomocą specjalistycznej sondy przy powiększeniu x60. Powyżej przedstawiono przykładowe zdjęcia z pomiaru.

• Peelingi głębokie

Peelingi głębokie powodują złuszczenie naskórka i górnej części skóry właściwej. Działają aż do środkowej części warstwy siateczkowatej na głębokość powyżej 0,6 mm. Wśród niezwykle skutecznych, ale też głęboko penetrujących peelingów wymienia się te, które oparte są na fenolu. Peelingi fenolowe charakteryzują się bardzo silnym działaniem na granicy skóry właściwej. Stosowane są w leczeniu głębokich zmarszczek, blizn lub poważnych uszkodzeń skóry (np. skóra uszkodzona przez słońce). Warto tu zaznaczyć, że peelingi fenolowe powinny być stosowane tylko na skórę twarzy, ponieważ zawiera ona odpowiednio dużo gruczołów łojowych, które biorą udział w jej regeneracji. Co więcej, peelingi fenolowe wykonywane są w celu stymulacji i odbudowy głębokich warstw skóry właściwej. Pod ich wpływem dochodzi do indukcji syntezy kolagenu i elastyny.

Przeciwskazania do chemicznego złuszczania skóry

Choć złuszczanie skóry daje doskonałe rezultaty, a regularnie wykonywane zabiegi pozwalają na pozbycie się uciążliwych zmian skórnych, koniecznie trzeba zwrócić uwagę na pewne ograniczenia. Głębokość peelingów jest bezpośrednio wiązana z efektami jakie uzyskujemy po jednym lub serii zabiegów, przy czym też im są one głębsze, tym wzrasta liczba potencjalnych powikłań. Wśród najczęściej wymienianych bezwzględnych przeciwwskazań do wykonywania peelingów chemicznych wymienia się obecność świeżych ran, blizn, stosowanie fototerapii, czy alergię na składniki stosowanego preparatu. Eliminujące są też aktywne choroby zapalne skóry, a także wszelkiego typu infekcje bakteryjne i wirusowe. Wśród przeciwwskazań względnych, czyli tych, które wymagają wcześniejszej konsultacji z lekarzem wymienia się m.in. ciążę.

Artykuł został opublikowany w kwartalniku "Świat Przemysłu Kosmetycznego" 4/2021