Surowce kosmetyczne
Wielofunkcyjne składniki jako sposób na optymalizację ilości surowców w firmie kosmetycznej

Branża kosmetyczna co roku stoi przed nowymi wyzwaniami. Ostatnie podwyżki surowców w wielu przypadkach wpłynęły na docelowy koszt produktu kosmetyku. Ze względu na regulacje prawne, wzrost cen surowców czy ich wysokie MOQ, optymalizacja ilości surowców, zarówno z punktu widzenia ekonomicznego, jak i ekologicznego staje się koniecznością, ale także interesującym kierunkiem rozwoju branży. Konsumenci coraz częściej zwracają uwagę na skład produktów, preferując te, które są oparte na naturalnych, wielofunkcyjnych surowcach, zamiast złożonych formuł chemicznych. Firmy kosmetyczne, chcąc sprostać tym oczekiwaniom, muszą nie tylko dbać o jakość swoich produktów, ale także o zrównoważony rozwój i racjonalne gospodarowanie zasobami. W tym kontekście wielofunkcyjne surowce odgrywają kluczową rolę.
Czym są wielofunkcyjne surowce?
Wielofunkcyjne surowce to substancje lub mieszaniny, które pełnią więcej niż jedną funkcję w formule kosmetycznej. Mogą one jednocześnie działać jako składniki nawilżające, antyoksydacyjne, stabilizujące, a nawet zapachowe. Czasami mogą być z jednej strony surowcem bazowym/funkcyjnym w kosmetyku, ale także mieć badania potwierdzające jego działanie aktywne. Dzięki wykorzystaniu wielofunkcyjnych surowców firmy kosmetyczne mogą znacznie zredukować ilość składników w produkcie końcowym. Mniejsza liczba komponentów oznacza prostsze i bardziej przejrzyste formuły, co jest coraz bardziej doceniane przez konsumentów. Konsumenci coraz częściej poszukują produktów o krótkich, zrozumiałych składach, wierząc, że są one bardziej naturalne, ale także, przede wszystkim zrozumiałe dla nich. Optymalizacja ilości składników przekłada się również na korzyści ekonomiczne. Redukcja liczby surowców w magazynie zmniejsza koszty zatowarowania, logistyki i kontroli jakości, a także minimalizuje ryzyko marnowania niewykorzystanych materiałów. To podejście jest nie tylko bardziej ekonomiczne, ale także zrównoważone, wpisując się w rosnący trend odpowiedzialności za środowisko, gdzie firmy dążą do minimalizowania swojego śladu ekologicznego.
Trend hair & body skinification i jego wpływ na rynek
Trend skinifikacji oznacza, że produkty do pielęgnacji włosów i ciała zyskują takie samo znaczenie jak te do twarzy. Skóra głowy, włosy i ciało są traktowane z równie dużą uwagą, a pielęgnacja opiera się na specjalnie dobranych składnikach aktywnych. Coraz więcej składników aktywnych, takich jak kwasy aha czy retinoidy, które wcześniej były stosowane głównie w produktach do twarzy, teraz znajduje zastosowanie w pielęgnacji ciała czy np. skóry głowy. Wpływ tych trendów na rynek kosmetyczny jest znaczący, a tym samym firmy wprowadzają składniki, które działają wielokierunkowo i można je użyć w różnych zarówno do twarzy, skalpu, włosów, jak i chciała.

Jakie surowce są wielofunkcyjne?
Na rynku kosmetycznym istnieje mnóstwo wielofunkcyjnych surowców, w tym wiele znanych od lat olejów, maseł, hydrolatów i ekstraktów roślinnych. Są to składniki, które łączą w sobie różne właściwości, od nawilżających po regenerujące i ochronne. Jednak oprócz klasycznych surowców, ostatnimi czasy coraz większą popularnością cieszą się zarówno nowe, jak i znane hero składniki o wielotorowym działaniu. Poniżej przedstawiam listę kilku surowców, które od lat pozostają na topie ze względu na swoją wielofunkcyjność, działanie i skuteczność.
1. Mleczan sodu
Mleczan sodu to sól sodowa kwasu mlekowego, będąca kluczowym elementem naturalnego czynnika nawilżającego skóry (NMF). Jako skuteczny humektant, mleczan sodu wiąże wodę w naskórku, poprawiając nawilżenie, elastyczność i miękkość skóry. Jego zdolność do przyciągania wilgoci czyni go nieocenionym składnikiem w formułach dedykowanych skórze suchej, odwodnionej i wrażliwej. Mleczan sodu działa również jako regulator pH, wpływając tym samym na zmianę pH gotowej formulacji.
2. Krzemionka
Krzemionka jest wszechstronnym surowcem, który odgrywa kluczową rolę w wielu formulacjach kosmetycznych. Jedną z jej najbardziej cenionych właściwości jest zdolność do matowienia skóry, dzięki czemu jest często stosowana w produktach do cery tłustej i mieszanej. Krzemionka skutecznie absorbuje nadmiar sebum, zapewniając długotrwały efekt matujący i poprawiając wygląd makijażu. Jednak krzemionka ma również inne, mniej oczywiste zastosowanie. W większych stężeniach może być używana jako zagęstnik w produktach olejowych, takich jak olejki czy masła do twarzy i ciała, ponadto często jest stosowana w produktach przeciwsłonecznych. Dodanie krzemionki do formuły zwiększa jej lepkość, co poprawia stabilność kosmetyku i ułatwia jego aplikację. Dzięki temu krzemionka jest niezwykle cenna zarówno w tworzeniu lekkich, matujących kosmetyków, jak i bardziej gęstych, odżywczych preparatów olejowych.
3. Azeloglicyna
Azeloglicyna to innowacyjny składnik, który łączy właściwości kwasu azelainowego i glicyny. Jest doskonały do pielęgnacji twarzy, ponieważ reguluje wydzielanie sebum, świetnie sprawdzi się przy niedoskonałościach, a także poprawia nawilżenie skóry. Jednak jego wielofunkcyjność obejmuje również pielęgnację skóry głowy. Azeloglicyna działa regulująco na pracę gruczołów łojowych, poprawia zdolność skóry głowy do utrzymania nawilżenia, zmniejsza uczucie podrażnienia, ściągnięcia oraz swędzenia. Może być także stosowana jako regulator pH w produktach kosmetycznych, co dodatkowo zwiększa jej wartość.
4. Bioferment z rzodkiewki
To naturalny składnik powstały w wyniku fermentacji korzenia rzodkwi z udziałem bakterii Lactobacillus. Działa jako aktywny składnik o właściwościach nawilżających, łagodzących i wspierających mikrobiom skóry. Pełni również rolę boostera konserwacji – wykazuje działanie antybakteryjne, co wspomaga ochronę kosmetyku przed mikroorganizmami i przedłuża jego trwałość. Jest to idealny wybór dla formuł naturalnych i minimalizujących zawartość syntetycznych konserwantów.

5. Arginina
Arginina to aminokwas, który pełni wiele funkcji w kosmetykach. Jako składnik aktywny, wspomaga regenerację skóry, poprawia mikrokrążenie oraz stymuluje wzrost włosów. Dodatkowo arginina jest skutecznym regulatorem pH w formułach kosmetycznych, gdzie może podwyższać pH produktu, co jest szczególnie przydatne w przypadku formulacji zawierających kwasy. Ponadto arginina pomaga maskować niepożądane zapachy w kosmetykach, co poprawia sensorykę gotowych produktów.
6. Witamina B12
Witamina B12 (kobalamina) to ceniony składnik aktywny, który odgrywa kluczową rolę w pielęgnacji skóry. Znana ze swoich właściwości regenerujących, wspomaga procesy odnowy komórkowej, co przyczynia się do poprawy struktury i wyglądu skóry. Witamina B12 pomaga również w redukcji zaczerwienień, wyrównaniu kolorytu skóry oraz łagodzeniu stanów zapalnych, co czyni ją szczególnie wartościową w produktach przeznaczonych dla skóry wrażliwej i skłonnej do podrażnień. Oprócz swoich zalet pielęgnacyjnych witamina B12 pełni również funkcję barwnika. Naturalnie nadaje kosmetykom intensywnie różowe lub czerwone zabarwienie, co sprawia, że może wpływać na kolor docelowego produktu.
7. Inulina
Inulina to naturalny prebiotyk, który wspiera mikrobiom skóry, a także działa jako humektant, przyciągając i zatrzymując wodę w skórze. Zapobiega wysychaniu preparatu kosmetycznego oraz krystalizacji przy ujściu butelki. Dodanie inuliny do środków myjących znacząco obniża ich potencjał drażniący, co jest istotne dla skóry wrażliwej. Dodatkowo inulina wykazuje właściwości wygładzające łodygę włosa, kondycjonuje włosy, dodając im blasku i elastyczności. Ją i jej pochodne często można znaleźć właśnie w kompleksach o działaniu silikon-like na włosy.

8. Kwas salicylowy
Kwas salicylowy, należący do kwasów BHA, jest znany przede wszystkim ze swojego działania eksfoliującego i oczyszczającego. Pomaga odblokować pory, redukuje trądzik i zapobiega tworzeniu się zaskórników. Oprócz tego kwas salicylowy wspomaga działanie konserwujące w kosmetykach, dzięki swoim właściwościom antybakteryjnym, co przyczynia się do przedłużenia trwałości produktów.
9. Witamina E
Surowiec stosowany niemalże od zawsze, ale warto o nim wspomnieć. Witamina E jest silnym antyoksydantem, który chroni skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Oprócz tego witamina E pełni istotną rolę w formulacjach olejowych, gdzie działa jako podstawowy związek przeciwutleniający, zabezpieczając np. oleje czy masła przed utlenianiem. Dzięki tym właściwościom witamina E pełni również funkcję konserwantu, przedłużając trwałość produktów kosmetycznych poprzez ochronę przed degradacją lipidów. Degradacja lipidów z kolei prowadzi do utleniania, co może powodować nieprzyjemny zapach (jełczenie), zmianę koloru oraz utratę właściwości ochronnych i nawilżających w kosmetykach.
10. Celuloza
Celuloza to naturalny polisacharyd, który jest powszechnie stosowany w kosmetykach ze względu na swoje wszechstronne właściwości. Jako składnik aktywny, celuloza matuje skórę, skutecznie pochłaniając nadmiar sebum, co przyczynia się do redukcji błyszczenia i utrzymania świeżego wyglądu cery. Dzięki temu jest często używana w produktach przeznaczonych do skóry tłustej i mieszanej. Celuloza pełni również ważną rolę funkcyjnego stabilizatora emulsji. W kosmetykach działa jako zagęstnik i stabilizator, poprawiając teksturę produktów oraz zapobiegając rozwarstwianiu się emulsji.
11. Masła roślinne
Masła pochodzenia roślinnego, np. masło shea, kakaowe, mango czy awokado, są od dawna cenione w kosmetyce za swoje wszechstronne działanie aktywne. Oczywiście każde z nich ma określone działanie na skórę, natomiast masła mają jeszcze jedną ważną funkcję — wpływają na reologię, czyli konsystencję i teksturę kosmetyku. Dzięki różnym właściwościom fizykochemicznym masła mogą być używane do modyfikacji reologii produktu, od kremów, przez balsamy, aż po masełka do ciała. W zależności od stężenia mogą nadawać kosmetykom bardziej zwartą lub lżejszą konsystencję, zwiększać ich stabilność oraz wpływać na sposób aplikacji i rozprowadzania na skórze. W niższych stężeniach mogą tworzyć lekkie formuły, podczas gdy wyższe stężenia masła dodają gęstości, co jest pożądane w bardziej bogatych, odżywczych produktach.
Innymi surowcami są np. cholesterol, który oprócz pozytywnego wpływu na barierę lipidową naskórka, jest także głównym emulgatorem w emulsji W/O i pomocniczym O/W; mentol, który działa jako składnik chłodzący, łagodzący i wyciszający, poprawiając komfort stosowania produktów, a oprócz tego jest ceniony we wcierkach sensorycznych ze względu na wielofunkcyjne działanie na skórę głowy; różne biopolimery, które oprócz stabilizacji kosmetyku, mogą także wygładzać skórę czy włosy; oraz kwasy (mlekowy, askorbinowy, cytrynowy, fitowy), które oprócz działania aktywnego, mogą działać jako składniki chelatujące czy regulujące pH kosmetyku.
Oczywiście istnieje wiele innych surowców wartych uwagi, które mogą odpowiadać specyficznym potrzebom różnych projektów kosmetycznych. Wybór odpowiednich składników zależy od rodzaju produktu, jego przeznaczenia oraz zamierzonych efektów, dlatego warto skonsultować się z dostawcami surowców, którzy mogą dostarczyć informacji na temat najnowszych trendów i innowacji w branży oraz pomóc w doborze surowców idealnie dopasowanych do konkretnych wymagań i oczekiwań projektu.
Gotowe mieszaniny wielofunkcyjnych surowców
Firmy surowcowe oferują także gotowe mieszaniny różnych substancji, które zostały zaprojektowane z myślą o ich wielofunkcyjnym zastosowaniu. Takie produkty są szczególnie cenione w branży kosmetycznej, gdyż ich skuteczność została potwierdzona w badaniach, a ich uniwersalność pozwala na stosowanie w różnych typach kosmetyków – od pielęgnacji skóry twarzy, przez ciało, aż po włosy i skórę głowy.
Warto zwrócić uwagę na oferty firm zajmujących się sprzedażą surowców do produkcji kosmetyków i zapytać o produkty, które posiadają badania dotyczące ich zastosowania w różnych rodzajach kosmetyków. Możliwe jest na przykład, aby jedna substancja była wykorzystywana zarówno w kosmetykach do włosów, jak i do ciała, lub spełniała różne funkcje, takie jak pobudzanie wzrostu włosów oraz pozytywne działanie na mikrobiom skóry głowy. Wybór takich rozwiązań pozwala na jeszcze większą optymalizację procesu produkcji oraz uproszczenie formuł kosmetycznych, przy jednoczesnym zachowaniu ich wysokiej skuteczności.
Jakie są korzyści wynikające z użycia wielofunkcyjnych surowców?
Wykorzystanie wielofunkcyjnych surowców w przemyśle kosmetycznym to strategia, która przynosi liczne korzyści zarówno firmom, jak i konsumentom. Surowce te, dzięki swojej wszechstronności, mogą pełnić kilka ról w jednej formulacji, co prowadzi do uproszczenia produkcji, redukcji kosztów i zmniejszenia wpływu na środowisko.

Redukcja kosztów surowców, produkcji
Jednym z głównych powodów, dla których firmy kosmetyczne decydują się na wykorzystanie wielofunkcyjnych surowców, jest redukcja kosztów produkcji. Zamiast kupować kilka różnych składników, można zainwestować w jeden, który spełni kilka funkcji. To przekłada się na mniejsze zapotrzebowanie na surowce, co obniża koszty magazynowania, transportu i zakupów.
Optymalizacja procesów produkcyjnych
Wielofunkcyjne surowce pozwalają również na uproszczenie procesów produkcyjnych. Mniejsza liczba składników w formule oznacza łatwiejsze i szybsze przygotowanie produktu końcowego. Dzięki temu możemy skrócić czas produkcji, co w efekcie pozwala na zwiększenie wydajności i elastyczności produkcji.
Minimalizacja śladu węglowego
Kolejną istotną zaletą stosowania wielofunkcyjnych surowców jest ich wpływ na środowisko. Mniejsza liczba składników to mniej odpadów, mniejsza emisja CO₂ oraz zmniejszone zużycie energii i wody. Z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju, jest to kluczowe, aby firmy kosmetyczne dążyły do minimalizacji swojego śladu ekologicznego, co jest możliwe dzięki zastosowaniu wielofunkcyjnych surowców. Oczywiście każdy surowiec należy analizować indywidualnie
Przejrzystość składu
Konsumenci coraz bardziej świadomie podchodzą do zakupów kosmetyków, analizując składy i unikając produktów zawierających niepotrzebne chemikalia. Wielofunkcyjne surowce pozwalają na stworzenie prostszych formuł, co zwiększa przejrzystość składu i buduje zaufanie wśród klientów. Przejrzysty skład jest szczególnie ważny w dobie rosnącej popularności trendu clean beauty, gdzie minimalizm i naturalność są kluczowymi wartościami. Jeśli mamy budżet oraz możliwości, aby np. zwiększyć stężenie danego surowca, by oprócz działania aktywnego, miał on również właściwości konserwujące — warto to przemyśleć.
Wielofunkcyjne surowce stanowią kluczowy element w optymalizacji ilości surowców w firmach kosmetycznych. Dzięki nim możliwe jest nie tylko zmniejszenie kosztów produkcji i uproszczenie procesów produkcyjnych, ale także minimalizacja śladu ekologicznego i zwiększenie przejrzystości składu produktów. W przyszłości branża kosmetyczna z pewnością będzie dążyć do dalszego rozwoju i zastosowania wielofunkcyjnych surowców, co pozwoli sprostać rosnącym wymaganiom konsumentów oraz wyzwaniom związanym z ochroną środowiska.
Bibliografia
-
- Uzdrowska K. Recepturowanie kosmetyków i proces ich wdrożenia. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2023.
-
- Marzec A. Chemia kosmetyków – surowce, półprodukty, preparatyka wyrobów. Wydanie II. Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Stowarzyszenie Wyższej Użyteczności “DOM ORGANIZATORA”, 2005.
-
- Glinka R., Glinka M. Receptura kosmetyczna z elementami kosmetologii Tom I. Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza MA, 2008.
-
- Ahmadi-Ashtiani, H.-R. et al. Microbial Biosurfactants as Key Multifunctional Ingredients for Sustainable Cosmetics. Cosmetics 2020
Dodatkowe informacje
Artykuł został opublikowany w kwartalniku „Świat Przemysłu Kosmetycznego” 3/2024
Autorzy
-
Agata Kowalczyk
mgr technologii kosmetyku, kosmetolog, trycholog
Członkini Polskiego Stowarzyszenia Trychologicznego i Polskiego Towarzystwa Chemików Kosmetologów