Kompozycje zapachowe w kosmetyce białej

Zapach – dodatek czy konieczność?

Na rynku możemy znaleźć kosmetyki pielęgnacyjne pozbawione zapachu, a przynajmniej takie, które nie mają dodatku zapachowego. Najczęściej są to produkty przeznaczone do skóry wrażliwej, dla alergików, dla najmłodszych czy do stosowania pod oczy. Jednak większość kremów ma przyjemny zapach dzięki zastosowaniu dodatku kompozycji zapachowej lub czystych olejków eterycznych. Podstawowe powody, dla których stosuje się dodatki zapachowe są dwa:

– po pierwsze zapach składników kosmetyku nie zawsze jest przyjemny, stosowane różne składniki bazowe i aktywne, także naturalne ekstrakty, mogą sprawić, że końcowy efekt zapachowy nie jest akceptowalny dla większości odbiorców,

– po drugie zapach kosmetyku ma współgrać z jego zamierzonym działaniem, komponować się z komunikowanymi na opakowaniu składnikami aktywnymi lub po prostu sprawiać, że stosowanie produktu jest przyjemne.

Kupując kosmetyk typu krem klient zwykle nie ma możliwości sprawdzenia jego zapachu i to nie zapach decyduje o wyborze produktu (co jest częste w przypadku kosmetyków myjących takich jak żele pod prysznic). A jednak większość kremów ma zapach dobrany tak, by klient z przyjemnością stosował produkt i do niego wrócił.

Część kosmetyków do ciała ma dodatkowo działać aromaterapeutycznie – wtedy zapach jest kluczowym elementem sukcesu produktu i najczęściej jest uzyskiwany dzięki zastosowaniu olejków eterycznych o znanym działaniu w tym kierunku.

Kompozycja zapachowa czy olejek eteryczny?

W ogólnym trendzie ku naturalnym składnikom możemy zauważyć także niechęć do syntetycznych kompozycji zapachowych i powrót do stosowania olejków eterycznych. Należy jednak wziąć pod uwagę kilka cech charakteryzujących olejki, które mogą być problematyczne z punktu widzenia konsumenta, a także sprawiać trudności technologiczne.

Po pierwsze olejki eteryczne mogą być mniej stabilne w recepturze kosmetyku i w konsekwencji zapach produktu zmienia się w czasie lub znacząco słabnie. Oczywiście jest to zależne także od receptury kosmetyku, ale znacznie częściej problem zmieniającego się zapachu obserwujemy przy stosowaniu naturalnych olejków eterycznych niż przy stosowaniu kompozycji zapachowych.

Po drugie olejki eteryczne zwierają wiele alergenów, często w dużym stężeniu. Więcej o alergenach wspominam poniżej, warto jednak w tym miejscu zaznaczyć, że na przykład olejek eteryczny pomarańczowy może zawierać nawet 95% limonenu, a olejek eteryczny lawendowy ponad 40% linalolu.

Wybór syntetycznej kompozycji zapachowej może być więc podyktowany chęcią zmniejszenia lub wyeliminowania alergenów z produktu, a także może sprzyjać osiągnięciu zapachu utrzymującego się stabilnie przez cały okres stosowania kosmetyku. Jednocześnie warto pamiętać, że jeśli chcemy osiągnąć efekt aromaterapeutyczny, należy użyć olejku eterycznego lub mieszaniny olejków, ponieważ to ich składniki są odpowiedzialne za działanie na organizm człowieka. Ponadto olejki eteryczne mają dodatkowe funkcje w kosmetykach ze względu na swoje właściwości i działanie na skórę. I tak olejek eteryczny z kwiatów lawendy jest często stosowany w kosmetykach, mających pomóc w osiągnięciu wyciszenia i relaksu, a olejek z drzewa herbacianego używany jest jako składnik antyseptyczny i odświeżający w kosmetykach do cery trądzikowej.

Kompozycje syntetyczne także mają szereg zalet – wspomniany wyżej brak alergenów, stabilność, a także możliwość stworzenia wyjątkowych zapachów, które zapadają w pamięć konsumenta. Dlatego wybór między kompozycją a olejkiem jest uzależniony od wielu czynników takich jak grupa docelowa kosmetyku, jego zaplanowane działanie czy forma produktu.

Alergeny 

Alergeny to substancje, które mogą wywołać reakcję alergiczną u osób wrażliwych lub podatnych. W kosmetykach mogą występować różne rodzaje alergenów, które są często zawarte w składnikach zapachowych, ale także w konserwantach, barwnikach oraz innych składnikach aktywnych.

Unia Europejska wprowadziła regulacje zaktualizowane ostatnio Rozporządzeniem Komisji (UE) 2023/1545 z dnia 26 lipca 2023 r. zmieniającym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 w odniesieniu do oznakowania alergenów zapachowych w produktach kosmetycznych, które określają listę substancji uznawanych za alergeny skórne, wymagających specjalnego oznaczenia na opakowaniach kosmetyków, jeśli przekraczają odpowiednie progi stężenia w produkcie (0,01% w produkcie zmywalnym i 0,001% w produkcie nie zmywalnym). To umożliwia konsumentom łatwiejsze identyfikowanie produktów, które mogą wywołać reakcję alergiczną. Ponadto na przestrzeni ostatnich kilku lat pojawiły się alergeny zakazane do stosowania w kosmetykach i produkty zawierające takie substancje zostały wycofane z rynku. Dotyczyło to między innymi lilialu (Butylphenyl Methylpropional), który został ostatecznie usunięty z rynku jako jeden z ostatnich.

W związku z tym, że kompozycje zapachowe i naturalne olejki eteryczne zawierają alergeny ważne jest, aby składniki te stosowane w kremach pielęgnacyjnych były starannie dobrane i testowane w celu uniknięcia reakcji alergicznych czy podrażnień skóry. Testy te są prowadzone nie tylko przez producentów surowców zapachowych, ale także są włączone w obowiązkowe badanie dermatologiczne każdego produktu kosmetycznego.

Z punktu widzenia planowania produkcji w dłuższej perspektywie czasowej i przy uwzględnieniu tendencji do wydłużania listy składników uznanych za alergeny czy zakazanych alergenów producenci kosmetyków mogą silniej skłaniać się ku syntetycznym kompozycjom, które nie zawierają alergenów. Warto jednak pamiętać, że nie każdy zapach uda się stworzyć bez tych substancji.

Ważnym aspektem z punktu widzenia bezpieczeństwa jest także standard IFRA (International Fragrance Association), który określa kategorie produktów do jakich można zastosować daną substancję zapachową. Każdy surowiec zapachowy powinien być dostarczany z szczegółową listą alergenów oraz dokumentem IFRA określającym w jakich produktach możemy zastosować ten surowiec.

Jak dobrać zapach do kosmetyku?

Na to pytanie nie ma łatwej odpowiedzi, ale można rozważyć kilka ważnych czynników przy doborze zapachu.

Pierwszym problemem jest ustalenie czy kosmetyk ma być bezzapachowy czy perfumowany. Bezzapachowe formulacje są pożądane w przypadku produktów do stosowania pod oczy, w przypadku produktów przeznaczonych do skóry wrażliwej, a także często w przypadku produktów skoncentrowanych (serum, booster), które mogą być stosowane pod krem lub łączone z innym kosmetykiem. Jeśli mamy w planie taką formulację, pozostaje tylko testowanie zapachu gotowego produktu i ewentualne zmiany składu pozwalające uzyskać zadowalający efekt.

Jeśli wybieramy opcję kosmetyku perfumowanego to następnym krokiem powinno być ustalenie czy może on zawierać alergeny. W przypadku założenia, że alergeny nie mogą pojawić się na etykiecie produktu wybór kompozycji zapachowych zawęża się do tych, które są bezalergenowe lub zawierają niskie stężenia alergenów.

Kolejnym etapem jest określenie jakiego zapachu poszukujemy. Wśród kompozycji naturalnych i syntetycznych znajdziemy wiele opcji od łagodnych pudrowych nut, przez świeże owocowe, po kwiatowe czy ziołowe i drzewne – cięższe i mocniejsze. Typ zapachu należy dopasować do grupy docelowej – lżejsze i owocowe zapachy stosuje się zwykle w produktach dla młodszych konsumentów, kwiatowe w produktach dla kobiet, a zapachy z nutami drewna, skóry itp. w produktach dla mężczyzn. Należy też zwrócić uwagę na typ produktu – w kremach do twarzy stosuje się zwykle delikatniejsze zapachy niż w balsamach czy masłach do ciała. Typ zapachu powinien też współgrać z komunikacją produktu – krem zawierający ekstrakty z owoców zwykle pachnie owocowo, chociaż znane są sytuacje, w których nazwa kosmetyku zmienia odbiór jego zapachu i ta sama kompozycja stosowana w różnych produktach wywołuje różne skojarzenia węchowe.

Po wybraniu odpowiedniego zapachu dopasowujemy także jego dozę, ponieważ siła zapachu kosmetyku również ma znaczenie. Mocniej perfumowane są kremy do rak, stóp, ciała, natomiast produkty do twarzy zawierają mniejsze stężenie substancji zapachowych. Ponadto wybrany zapach możemy ostatecznie ocenić dopiero w formulacji, ponieważ na końcowy zapach wpływają wszystkie składniki produktu.

Ostatnim etapem jest badanie stabilności produktu z wybranym składnikiem zapachowym. Jest to bardzo ważne, bo jak wspomniano powyżej, niektóre zapachy mogą słabnąć lub zmieniać się w czasie. Ponadto jak każdy innych składnik mogą one wpływać na stabilności emulsji czy żelu. W przypadku produktów żelowych, wodnych konieczne jest także dobranie odpowiedniego solubilizatora umożliwiającego wprowadzenie surowca zapachowego (będącego olejem) do formulacji.

Należy pamiętać, że każdy wariant zapachowy produktu kosmetycznego, który ma być wprowadzony na rynek wymaga badania dermatologicznego w celu wykluczenia podrażnień i alergii wywoływanych przez składniki zapachowe produktu.

Podsumowując, kompozycje syntetyczne i naturalne używane w produkcji kremów pielęgnacyjnych stanowią nie tylko element zapachowy, ale również działają na poziomie emocjonalnym i fizycznym. Ich właściwe dozowanie i dobór wpływa na jakość doświadczenia użytkownika oraz pełni rolę w zaspokajaniu potrzeb pielęgnacyjnych i sensorycznych klientów. Należy jednak pamiętać, że nie wszyscy klienci mogą być zainteresowani silnie pachnącymi kremami, dlatego producenci często oferują także warianty bez dodatkowych perfum lub z delikatnymi, nienachalnymi zapachami. Ważne jest, aby dostosować się do różnorodności preferencji klientów i zapewnić im wybór. Jednocześnie warto pamiętać, że dostępne na rynku surowcowym składniki zapachowe to produkty bezpieczne, przebadane i dostarczane do producentów kosmetyków z wszelkimi wymaganymi dokumentami. To, w połączeniu z wymaganiami prawnymi dotyczącymi informacji wymaganych na etykietach kosmetyków, daje bezpieczeństwo i pewność konsumentom kosmetyków pielęgnacyjnych. Pięknie pachnące kremy czy balsamy to prawdziwa przyjemność zarówno dla producenta jak i dla konsumenta.

Artykuł został opublikowany w kwartalniku "Świat Przemysłu Kosmetycznego" 3/2023