Ekologia w etykietach – trend czy świadomy wybór?

Czy jednak tylko tego oczekuje i tego szuka dzisiejszy konsument? 

Ekologia, do tej pory mile widziana, powoli staje się wymogiem, jaki klienci stawiają odpowiedzialnej marce. Marce, z którą chcą się utożsamiać, zwłaszcza w segmencie produktów premium. Już teraz badania mówią o tym, że aż 74% konsumentów jest w stanie zapłacić więcej za ekoopakowanie, 47% nie kupi produktu w opakowaniu nieprzyjaznym dla środowiska, a 53% aktywnie szuka informacji o aspektach środowiskowych na opakowaniu*.

Jak reagować na tę rosnącą świadomość konsumentów?

Odpowiedzią jest ekoprojektowanie, czyli takie projektowanie opakowań, aby ich negatywny wpływ na środowisko był jak najmniejszy.

W tym artykule przyjrzymy się roli, jaką pełnią etykiety w ekologicznym podejściu do projektowania opakowań.

Etykieta – niezmiernie ważny element ekoopakowania

Wynalezienie kleju samoprzylepnego w połowie zeszłego wieku dało początek nowemu, wygodnemu sposobowi znakowania towarów. Jednak w kontekście ekologii etykiety samoprzylepne trochę skomplikowały sytuację. Wcześniej opakowania były głównie szklane, z papierową etykietą klejoną „na mokro”. Może nie wyglądało to zbyt estetyczne, ale dawało możliwość łatwego oddzielenia od powierzchni opakowania. Wraz z powstaniem materiałów samoprzylepnych oraz opakowań z tworzyw sztucznych ruszyła machina pędząca w stronę coraz bardziej uszlachetnionych i coraz lepiej spojonych z etykietą opakowań. Dopiero stosunkowo niedawno zaczęliśmy orientować się, że źle dobrana etykieta może być zmorą dla recyklingu. Nie ma ekoopakowania, bez ekoetykiety. Wszystkie elementy opakowania muszą być zaprojektowane tak, aby obciążenie dla środowiska było jak najmniejsze, tylko wtedy możemy mówić o ekologicznym opakowaniu.

Różne drogi do ekologii

Gdy podejmiemy już decyzję o wejściu na drogę projektowania bardziej przyjaznych opakowań, musimy zastanowić się, na jakich aspektach ekologicznych oprzeć nasze dążenia. Nie ma jednej, jedynie słusznej drogi, a nasz rezultat będzie zależny od wielu czynników. Możemy wybrać różne podejścia, koncentrujące się na różnych aspektach ekologicznych. Każdy, nawet najmniejszy krok to dobry początek. Jakie jednak mamy do dyspozycji narzędzia, aby opakowania były prawdziwie ekologiczne, a nie jedynie pseudoeko? 

Postaram się przybliżyć istniejące możliwości i omówić ich zalety środowiskowe.

Redukuj!

Najłatwiejszym podejściem ekologicznym jest redukcja. To prosty zabieg mający na celu ograniczenie powstawania odpadów do niezbędnego minimum. W opakowaniach oznacza to unikanie tzw. opakowań nadmiernych i lepsze ich dopasowanie do zawartości.

Redukcja oznacza również „odchudzanie” materiałów, z których opakowania są wykonane. Cieńsze folie, butelki i elementy opakowań, jeżeli dobrze spełniają swoją funkcję i zabezpieczają towar, pozwolą w ujęciu globalnym znacząco zredukować ilość odpadów trafiających do środowiska.

W przypadku etykiet, dostawcy materiałów opracowali technologię pozwalającą na wytworzenie cieńszych materiałów przy zachowaniu podobnych właściwości.

Oto, jakie korzyści wypływają ze stosowania pocienionych materiałów:

• przede wszystkim redukcja masy surowców potrzebnych do wytworzenia opakowania,
• produkcja cieńszych materiałów, zużywa mniej energii i wody,
• opakowania odchudzone ważą mniej i zajmują mniej miejsca w transporcie, co obniża emisję CO2 dostaw,
• odpad produkcyjny ma mniejszą masę,
• cieńsze etykiety na cieńszym podkładzie silikonowym oznaczają większą ilość materiału na rolkach tej samej średnicy, co w produkcji przekłada się na mniejszy odpad.

Podejście oparte na dążeniu do redukcji jest nie tylko proste, ale również opłacalne. Mniej surowca oznacza niższą cenę materiału, większe rolki z materiałem, a tym samym wyższą wydajność produkcji. Opakowania odchudzone są też tańsze od standardowych odpowiedników. Redukując, wspieramy planetę i oszczędzamy pieniądze. Mocno rekomenduję wszystkim firmom rozważenie i przetestowanie możliwości odchudzenia ich opakowań.

Podaruj śmieciom drugie życie!

W gospodarce liniowej produkujemy – używamy – utylizujemy. Dążenie do GOZ (Gospodarki Obiegu Zamkniętego) to zmiana linii w okrąg, który sprawia, że odpady zyskują drugie życie i wracają do obiegu pod postacią nowych materiałów. W zakresie materiałów etykietowych, istnieje szereg dostępnych rozwiązań z różną zawartością surowców wtórnych. Popularność zyskują papiery z recyklingu, papiery z domieszką odpadów z trawy czy wytłoczyn winogron po produkcji wina. Również folie powstałe w wyniku zagospodarowania odpadów po konsumenckich zaczynają być coraz szerzej stosowane. Folie PP i PE z recyklingu są coraz częściej zamawiane. Wraz ze wzrostem ich popularności, ceny będą zbliżać się do cen materiałów standardowych. Pomimo wyższych cen, coraz więcej świadomych firm decyduje się na użycie materiałów z recyklingu. Chcą pokazać swoim klientom, że odpowiedzialny rozwój jest dla nich ważny, a zagospodarowanie odpadów w celu wytworzenia nowych opakowań to bardzo słuszna ku temu droga.

Korzyści środowiskowe:

• zagospodarowanie odpadów i nadanie im drugiego życia,
• zmniejszenie zużycia surowców pierwotnych,
• wsparcie dążenia do Gospodarki Obiegu Zamkniętego.

Wspieraj recykling!

Podstawą zamykania obiegu surowców jest skuteczny recykling na masową skalę. Musimy tworzyć takie opakowania, które w dużym stopniu będą trafiały do ponownego przetworzenia. Etykiety pełnią tutaj bardzo ważną rolę. Mogą wspierać recykling opakowania lub całkowicie go uniemożliwiać. Podstawą jest odpowiedni dobór etykiety do opakowania. Aby recykling był możliwy, opakowania wytworzone z PP i PE powinny być etykietowane z zachowaniem spójności materiałowej, czyli odpowiednio etykietą z PP lub PE. W przypadku opakowań PET sytuacja jest odwrotna i nie powinno się etykietować takich opakowań etykietami PET. Etykiety z PP lub PE można łatwiej oddzielić od opakowań PET, co pozwala na uzyskanie czystszego surowca wtórnego. Warto również postawić na specjalne kleje zmywalne, które wspierają proces rozdzielania tych materiałów. Aby mieć pewność, że wybraliśmy odpowiedni surowiec, warto zapytać drukarnię o materiały z certyfikatem RecyClass, potwierdzającym przydatność do recyklingu.

Istotnym elementem jest również unikanie etykiet czarnych, które utrudniają sortowanie odpadów oraz dbanie o to, aby etykieta nie pokrywała więcej niż 70% powierzchni butelek PET o pojemności powyżej 500 ml oraz maksymalnie 50% powierzchni butelek mniejszych.

Korzyści środowiskowe:

• ogromne wsparcie dla GOZ,
• pozytywny wpływ na jakość odzyskiwanych surowców, co przekłada się na zmniejszenie zużycia surowców pierwotnych,
• pomoc firmom w osiągnięciu celów określonych przez UE w odniesieniu do 65% (wagowo) opakowań przydatnych do recyklingu do 2025 roku.

Stosuj surowce odnawialne!

Najpopularniejszym materiałem wytworzonym z surowców odnawialnych jest papier. Aby jednak mieć pewność, że materiał użyty na naszą etykietę nie pochodzi z nielegalnych wycinek, powinniśmy upewnić się, że surowiec posiada certyfikat FSC. Świadczy on o pochodzeniu surowca z legalnej i odpowiedzialnej uprawy. Większość produktów kosmetycznych pakowana jest jednak w opakowania z tworzyw sztucznych. Dbając o ekologię dla tego typu opakowań powinno się stosować etykiety foliowe. Dlatego warto rozważyć zastosowanie etykiet z biotworzyw.

Biotworzywami nazywamy tworzywa sztuczne wytworzone z surowców odnawialnych. Nie powinno się ich mylić z tworzywami biodegradowalnymi. Biotworzywo to taki sam plastik, jak ten wytworzony z pochodnych ropy naftowej, jednak do jego produkcji nie zostały użyte surowce kopalne. Przykładem są tutaj folie wytworzone z trzciny cukrowej czy oleju talowego, będącego produktem ubocznym produkcji papieru. Rezygnacja z surowców kopalnych to duży i potrzebny krok w stronę wsparcia naszej planety. Warto wziąć go pod uwagę.

Korzyści środowiskowe:

• eliminacja surowców kopalnych,
• biotworzywa mogą zostać poddane recyklingowi,
• właściwości biotworzyw są identyczne z właściwościami standardowych materiałów, co zwiększa możliwości ich zastosowania,
• zagospodarowanie produktów ubocznych procesu produkcji papieru.

Ekodesign, czyli zrób, co możesz

Powyższe ścieżki, choć różnią się od siebie, są dobrym punktem wyjścia w stronę bardziej odpowiedzialnych opakowań. Ekodesign powinien łączyć wszystkie te podejścia w jednym staraniu, aby zrobić, ile tylko się da, aby opakowanie było bardziej przyjazne. Aby podsumować wszystkie możliwości i ułatwić ich zapamiętanie, chciałbym przekazać Państwu mały leksykon ECODESIGNU etykiet, który mam nadzieje będzie drogowskazem pozwalającym projektować bardziej przyjazne opakowania waszych produktów:

E – Eliminacja substancji nieprzyjaznych dla środowiska – unikajmy substancji niebezpiecznych i nienadających się do recyklingu.

C – Certyfikowane surowce ze źródeł odnawialnych – sprawdzajmy pochodzenie surowców i upewniajmy się, że zostały pozyskane w sposób odpowiedzialny.

O – Optymalizacja nadruku pod kątem zużycia farby – minimalizujmy nadruk, aby mniej farby trafiało do środowiska i aby oszczędzić energię.

D – Dobór materiału etykiety do opakowania zwiększający szansę na odzysk surowców poprzez recykling – projektujmy dla recyklingu, pytajmy o to, jaka etykieta będzie najlepsza dla naszego opakowania.

E – Etykiety możliwe do usunięcia z opakowania, jeśli proces recyklingu tego wymaga – wspierajmy recykling, aby odzyskane surowce były jak najlepszej jakości.

S – Stosowanie surowców z recyklingu tam, gdzie to możliwe – dawajmy drugie życie odpadom.

I – Im mniejsza waga i objętość etykiet, tym lepiej – redukujmy wszędzie tam, gdzie to możliwe.

G – Generowanie jak najmniejszego odpadu produkcyjnego – optymalizujmy produkcję pamiętając o odpadach, jakie generuje.

N – NIR friendly – optymalizacja materiału i nadruku pod kątem niezakłócania rozpoznawalności materiału opakowania przez czujniki NIR w sortowni – unikajmy czarnych etykiet zajmujących zbyt dużą powierzchnię.

Gorąco zachęcam do wykorzystania jak największej liczby liter w optymalizacji swoich opakowań, tak aby pozytywna zmiana była jak największa.

Inwestuj w ekologię

Ekologia powinna być przede wszystkim potrzebą serca, wynikającą z długofalowej troski o los naszej planety. Jeżeli na szali będziemy stawiać doczesne zyski, nigdy nie zdecydujemy się na odważne kroki. Odpowiedzialne podejście może generować dodatkowe koszty, ale dbałość o środowisko nie powinna być traktowana jako koszt, ale inwestycja. Marki, które pokażą swoją odpowiedzialność i ekozaangażowanie, zostaną docenione przez konsumentów w długiej perspektywie. Jak pokazują cytowane wcześniej badania, konsumenci oczekują od producentów odpowiedzialności i działań na rzecz środowiska. Dajmy im wybór i pokażmy, że dla nas również jest to ważne. Jeśli zrobimy to szczerze, jestem przekonany, że wróci to do nas w postaci stale powiększającego się grona świadomych klientów, nie mówiąc już o satysfakcji z robienia czegoś dobrego.

Artykuł został opublikowany w kwartalniku "Świat Przemysłu Kosmetycznego" 4/2022