Dzika róża jako źródło antyoksydantów w walce ze starzeniem się skóry

Postępowanie i szybkość starzenia zależy od wielu czynników, dlatego proces ten może się różnić u każdego z nas. Wyróżniamy dwa rodzaje starzenia: starzenie wewnątrzpochodne oraz starzenie zewnętrzne (fotostarzenie).

Starzenie wewnątrzpochodne czyli fizjologiczne starzenie się organizmu, postępuje z wiekiem. Proces ten nie został jeszcze do końca poznany, wpływają na niego czynniki genetyczne i hormonalne. Obejmuje on zmiany w naskórku, skórze właściwej oraz tkance podskórnej.

Starzenie zewnętrzne związane jest bezpośrednio z trybem życia oraz wpływem czynników środowiskowych, takich jak stres, dym tytoniowy, promieniowanie słoneczne czy zanieczyszczenie powietrza.

Promienie słoneczne to najczęstsza przyczyna starzenia się skóry, wyjątkowo niekorzystne jest też palenie. Porcja dymu podczas jednego zaciągnięcia, która dostaje się do płuc, zawiera dziesięć tysięcy trylionów wolnych rodników. Ilość ta jest wystarczająca, aby dostały się one do każdej komórki naszego organizmu, gdzie wiążą się z białkami i tłuszczami, powodując uszkodzenia.

Jak wygląda proces starzenia się skóry? Z biegiem lat zachodzą zmiany w poszczególnych warstwach naskórka. Warstwa podstawna ulega spłaszczeniu, co jest wynikiem spadku aktywności podziału komórek. Komórki warstwy kolczystej i ziarnistej obniżają stopniowo swoją objętość, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia grubości naskórka. Takie działanie skutkuje spłaszczeniem granicy pomiędzy naskórkiem a skórą właściwą. Między warstwami dochodzi do ograniczenia wymiany metabolicznej oraz substancji odżywczych.

Włókna kolagenowe typu I oraz III znajdujące się w skórze właściwej zostają zredukowane, co skutkuje zmianą w sieciowaniu nowo powstałych włókien podporowych. Włókna twardnieją oraz ulegają nierównomiernemu rozłożeniu w skórze.

Wolne rodniki

Wolne rodniki to atomy lub cząsteczki, które posiadają na swoim orbitalu walencyjnym przynajmniej jeden niesparowany elektron. Powoduje to, że są one niestabilne, cechuje je duża reaktywność. Oddziałują one na różne komórki, uszkadzając je, powodując mutację w ich DNA lub całkowicie je niszcząc. Mają bardzo negatywny wpływ na wygląd naszej skóry, powodują jej przedwczesne starzenie: szybsze pojawienie się zmarszczek, przesuszenie, uwrażliwienie oraz utratę jędrności i elastyczności.

Naturalnie równoważone przez antyoksydanty, wolne rodniki mają również korzystne działanie – biorą udział w regulowaniu metabolizmu, przekazywaniu sygnałów, wspomagają także system odpornościowy organizmu. Odgrywają istotną rolę w wielu procesach, np.: w skurczu mięśni, wydzielaniu hormonów lub regulacji napięcia naczyniowego. Ich niewielkie stężenie nie ma negatywnego wpływu, szkodliwe są w dużych ilościach. Do walki z nadmiarem wolnych rodników stają antyoksydanty.

Antyoksydant dzika róża

Znana była od najdawniejszych czasów, ceniono ją za piękno, właściwości lecznicze i kosmetyczne. W Egipcie róże poświęcono bogini płodności Izydzie, w Grecji stały się symbolem Afrodyty. Owoce róży wykorzystywano do wyrobu win oraz jako składnik potraw. W III w. p.n.e., za czasów Hipokratesa, dzika róża pojawiła się w ziołolecznictwie. Jednak dopiero podczas II wojny światowej została doceniona jako roślina lecznicza.

W swoim składzie dzika róża zawiera liczne wartościowe substancje. W owocu znajdziemy głównie witaminę C (kwas L-askorbowy) w ilości uzależnionej od czasu zbioru, sposobu suszenia czy długości przechowywania. Ogólna zawartość witaminy C to 0,3–12% gramatury owocu. Podstawową formą witaminy C jest kwas askorbinowy, który posiada silne właściwości antyoksydacyjne zabezpieczające składniki komórek przed reakcją utlenienia. Wpływa na zmniejszenie uszkodzeń DNA, lipidów oraz białek. Bierze udział w procesach syntezy kolagenu. Jest jednym z najpopularniejszych składników kosmetyków depigmentacyjnych – rozjaśnia przebarwienia różnego pochodzenia i wyrównuje koloryt skóry. Wygładza również powierzchnię skóry, zmniejsza widoczność zmarszczek, wzmacnia naczynia krwionośne. Wszystkie te działania świadczą o korzystnym wpływie witaminy C na skórę, dzięki czemu może ona być stosowana w kosmetykach anti-aging. W owocach dzikiej róży znajdziemy również witaminy z grupy B (B1, B2, B3) oraz witaminę PP, A (głównie beta-karoten), E i K.

Witamina E zawdzięcza swoją aktywność obecności grupy hydroksylowej przyłączonej do pierścienia. Podobnie jak pozostałe antyoksydanty, zapobiega procesowi utlenienia. Jedna cząsteczka tokoferolu może zabezpieczyć tysiące cząsteczek kwasów tłuszczowych, dzięki czemu spowolnione zostają procesy starzenia. W obecności innego antyoksydantu – witaminy C – witamina E może ponownie powrócić do swej aktywnej przeciwrodnikowej formy. Witamina E, nazywana witaminą młodości, nawilża i ujędrnia skórę, poprawia jej strukturę, uelastycznia ją, wygładza naskórek, działa na przebarwienia. Posiada również właściwości ochronne – wbudowuje się w lipidowe struktury skóry.

Witamina A należy do karotenoidów. Spośród tej licznej grupy należy wyróżnić retinol, który jest jednocześnie najlepiej poznanym i najczęściej stosowanym retinoidem. Kosmetyki z witaminą A przeznaczone są najczęściej do pielęgnacji skóry suchej, starzejącej się. Regularne stosowanie kosmetyków z witaminą A będzie skutkowało m.in. spłyceniem bruzd i zmarszczek oraz rozjaśnieniem przebarwień różnego pochodzenia. Ponadto retinoidy biorą udział w regulacji procesów rogowacenia i różnicowania keratynocytów, zmniejszają przyleganie i ułatwiają złuszczanie korneocytów, pobudzając syntezę kolagenu.

W liściach i kwiatach dzikiej róży znajdują się również proantocyjanidyny, należące do grupy flawonoidów, które są jednym z bardziej aktywnych biologicznie naturalnych przeciwutleniaczy, silniejszym niż witaminy E i C. Mają one bardzo pozytywny wpływ na skórę, hamują tworzenie się zmarszczek dzięki zdolności wspierania struktur kolagenowych i zapobiegania destrukcji kolagenu.

Kosmetyki anti-age z dziką różą i weryfikacja ich deklaracji

W kosmetologii wyciągi z dzikiej róży wykorzystuje się na szeroką skalę. Najczęściej używane są w produktach dla skóry dojrzałej tzw. anti-aging, różnego rodzaju emulsjach do pielęgnacji skóry twarzy w postaci kremu, serum czy olejku. Kosmetykom takim najczęściej towarzyszą następujące deklaracje:

• poprawia elastyczność skóry,
• poprawia jędrność skóry,
• regeneruje skórę,
• wygładza zmarszczki,
• sprawia, że skóra wygląda na młodszą,
• zmniejsza widoczność drobnych linii,
• zmniejsza powstawanie zmarszczek,
• wyrównuje koloryt skóry
• rozjaśnia przebarwienia.

Stwierdzenia te są jak najbardziej uzasadnione, ale żeby mogły być umieszczone na opakowaniach, muszą zostać potwierdzone badaniami. Do weryfikacji takich oświadczeń służą badania aplikacyjne i aparaturowe przeprowadzane na odpowiedniej grupie probantów. Badania aplikacyjne opierają się na subiektywnych ocenach, wyrażonych przez użytkowników na podstawie ich obserwacji lub odczuć. Badania aparaturowe natomiast przedstawiają dokładne wyniki liczbowe. Dzięki badaniom aparaturowym możliwe są konkretne deklaracje typu: „zmniejsza widoczność zmarszczek o x%”. Tego rodzaju oświadczenia można potwierdzić urządzeniem o nazwie Visioscan® VC 20plus, natomiast deklaracje dotyczące jędrności oraz elastyczności – pomiarem za pomocą urządzenia Cutometer® Dual MPA 580.

Wykorzystanie tych badań pozwala na bezpieczne używanie deklaracji oraz liczbowe przedstawienie wyników dla konsumenta. Możliwa jest też weryfikacja in vitro w postaci badania antyoksydacyjnego, która wykonywana jest dla całej formuły kosmetyku.

Artykuł został opublikowany w kwartalniku "Świat Przemysłu Kosmetycznego" 1/2022