Źródłem cennych substancji o wielokierunkowym działaniu i różnorodnym zastosowaniu jest świat roślin. To właśnie rośliny były podstawą pielęgnacji jeszcze zanim zastosowano pierwsze syntetyczne surowe kosmetyczne. Ekstrakty roślinne w ostatnich latach zrewolucjonizowały przemysł kosmetyczny, ponieważ zawarte w nich substancje aktywne często stanowią bezpieczną i skuteczną alternatywę konwencjonalnych komponentów kosmetycznych. Doskonałym przykładem jest ekstrakt z Acmella oleracea, zawierający spilantol, który cieszy się coraz większą popularnością jako naturalny ziołowy botoks.
CHARAKTERYSTYKA SPILANTOLU
Spilantol znany również jako affinin, należy do licznej grupy N-alkiloamidów (NAA), występujących w ekstrakcie z Acmella oleracea. Jest związkiem amfifilowym, zbudowanym z dziesięciowęglowego nienasyconego kwasu tłuszczowego związanego poprzez wiązanie amidowe z łańcuchem alifatycznym (isobutylem). Posiada w swojej strukturze trzy wiązania podwójne: przy 2 oraz 8 atomie węgla o konfiguracji trans oraz przy 6 atomie węgla o konfiguracji cis (Rys.1).
Nazwa IUPAC (2E,6Z,8E)-N-izobutylo-2,6,8-dekatrienamid
CAS 25394-57-4
Wzór sumaryczny C14H23NO
Masa molowa 221.339 g/mol
SUROWIEC WYKORZYSTYWANY DO IZOLOWANIA SPILANTOLU
Spilantol występuje przede wszystkim w Acmella oleracea (syn. Spilanthes Acmella, Spilanthes oleracea), ale także w roślinach A. ciliate, A. oppositifolia, A. radicans, A. paniculata, A. uliginosa i Heliopsis Longines (Rys.2).1-3
Obecność spilantolu w ekstrakcie przygotowanym z naziemnych części Acmella oleracea (liście, kwiaty, łodygi) potwierdzono metodą magnetycznego rezonansu jądrowego (Rys.3). Roślina znana jest również pod nazwami Jambu, Paracress czy Znieczuliczka. Uprawiana w tropikalnym klimacie Ameryki, Afryki oraz Azji Południowo-Wschodniej osiąga od 20 do 50 cm wysokości. Od niedawna znane są uprawy tej rośliny również w Polsce.
W 1975 roku dr Francoise Barbira Freedman z Uniwersytetu Cambridge, obserwując obyczaje Indian z plemienia Keshwa Lamas odkryła, że naziemne części tej rośliny posiadają interesujące właściwości. Żucie świeżo zerwanych kwiatów lub liści pobudza nerw trójdzielny ślinianki przyusznej, powodując ślinotok. Odczuwalne jest również mrowienie i drętwienie języka, które przechodzi w łagodny efekt znieczulający. Rośliny z rodzaju Acmella charakteryzują się wysoką zawartością związków biologicznie aktywnych, do których należą:
N-alkiloamidy, kwas wanilinowy, skopoletyna, kwas 3-acetylolauretowy, kwas trans-ferulowy, kwas trans-isoferulowy, β-sitostenon. 3,4 To właśnie spilantol jest najbardziej aktywnym N-alkiloamidem, odpowiadającym za właściwości biologiczne oraz wywołującym efekty sensoryczne (m.in.: mrowienie, ślinienie). 1,5-8.
SPILANTOL - odpowiedź na poszukiwanie naturalnych substancji aktywnych o szerokim spektrum zastosowań
W literaturze naukowej opisano szereg cennych właściwości spilantolu, a zwłaszcza działanie przeciwzapalne,2,10 przeciwutleniające,9,10 przeciwgrzybicze,2,10 przeciwbólowe11,12 i bakteriostatyczne.13,14 Dzięki udokumentowanemu działaniu przeciwzapalnemu i miejscowo znieczulającemu ekstrakty, zawierające spilantol znajdują zastosowanie jako komponenty past do zębów oraz przeciwbólowych żeli stomatologicznych. Składnik ten jest również obecny w płynach do płukania 
ust, preparatach na afty, owrzodzenia, ropienie czy inne uszkodzenia jamy ustnej spowodowane mechanicznymi urazami przez aparat ortodontyczny.
Badania przeprowadzone w warunkach in vitro i in vivo dowodzą, iż spilantol wykazuje dobre właściwości migracji przez wszystkie warstwy skóry, co daje możliwość docierania bezpośrednio do mięśni, a tym samym pozwala uniknąć iniekcji domięśniowej. W ciągu ostatnich lat spilantol coraz częściej pojawia się w seriach kosmetyków przeciwstarzeniowych i przeciwzmarszczkowych (INCI: Spilanthes Acmella Extract). Zainteresowanie przemysłu kosmetycznego wzbudza jego zdolność do zmniejszania napięcia mięśni. Dzięki tej właściwości kosmetyki, zawierające spilantol określane są mianem naturalnego ziołowego botoksu (ang. natural herbal botox). Spilantol aplikowany bezpośrednio na skórę, hamuje skurcze mięśni podskórnych twarzy i rozluźnia ich napięcie, przyczyniając się tym samym do wygładzenia i redukcji zmarszczek mimicznych. Ekstrakt roślinny, zawierający spilantol pobudza fibroblasty do produkcji kolagenu i elastyny, co dodatkowo wpływa na jego właściwości ujędrniające i przeciwzmarszkowe.17-20
Zastosowanie spilantolu w kompozycji kosmetycznej wywołuje działanie podobne do toksyny botulinowej, 15-17 a różnica polega na długości i sile dezaktywacji mięśni. Spilantol krótkotrwale blokuje skurcze mięśni i przewodzenie impulsu nerwowego, nie wywołując przy tym degradacji synaps i białek odpowiedzialnych za przekazywanie skurczów nerwowych. Niewątpliwą zaletą spilantolu jest możliwość aplikacji preparatów przeciwzmarszczkowych bezpośrednio na skórę, ponieważ zabiegi wymagające iniekcji, w których dochodzi do przerwania ciągłości skóry wiążą się z pewnym ryzykiem powikłań. Liczne badania potwierdzają obiecujący potencjał kosmetyczny spilantolu 
z Acmella oleracea oraz możliwość jego stosowania w roli naturalnego i nieinwazyjnego składnika preparatów przeciwzmarszczkowych i przeciwstarzeniowych.
DZIAŁANIE
• UJĘDRNIAJĄCE
• NAPINAJĄCE
• WYGŁADZAJĄCE
• ZMNIEJSZAJĄCE OZNAKI STARZENIA
• REDUKUJĄCE ZMARSZCZKI
• LIFTINGUJĄCE
• MIEJSCOWO ZNIECZULAJĄCE
ZASTOSOWANIE
PREPARATY DO PIELĘGNACJI TWARZY
• PRZECIWSTARZENIOWE
• PRZECIWZMARSZCZKOWE
• MODELUJĄCE KONTUR TWARZY
PIELĘGNACJA CIAŁA
• BALSAMY UJĘDRNIAJĄCE
• BALSAMY MODELUJĄCE SYLWETKĘ
PREPARATY STOMATOLOGICZNE
• ŻELE ŁAGODZĄCE BÓL DZIĄSEŁ
• ŻELE NA AFTY
• PASTY DO ZĘBÓW
• ODŚWIEŻACZE DO UST
PODSUMOWANIE
Rynek kosmetyków naturalnych rozwija się bardzo intensywnie i wszystko wskazuje, że tendencja ta utrzyma się jeszcze przez wiele lat. Rozwój ten sprzyja poszukiwaniu skutecznych i zarazem bezpiecznych, naturalnych składników aktywnych, zwłaszcza tych pozyskiwanych z materiału roślinnego. Wstępna analiza dostępnych w kraju surowców kosmetycznych wykazała, że dość często zawartość substancji aktywnej w surowców kosmetycznym nie jest definiowana ilościowo, a oznaczenie INCI jest nazwą ekstraktu, będącego mieszaniną różnych substancji. Substancje izolowane z materiału roślinnego mogą stać się naturalną i bezpieczną alternatywą dla konwencjonalnych surowców kosmetycznych, pod warunkiem że będą zawierały składniki aktywne w stężeniu, zapewniającym deklarowane działanie.
Artykuł został opublikowany w kwartalniku "Świat Przemysłu Kosmetycznego" 2/2022
