Zadbaj o jakość produktów kosmetycznych

Często, gdy mówimy o wytworzeniu wysokiej jakości produktów mamy na myśli proces produkcyjny realizowany z zachowaniem wszelkich norm, standardów oraz przepisów. Oczywiście, to właściwe podejście, jednak warto skonkretyzować jeszcze inny, kluczowy element w procesie wytwórczym. Tą składową w zachowaniu jakości jest proces dostaw surowców do producenta oraz warunki, w jakich odbywa się dystrybucja wyrobów gotowych – warunki, w jakich znajduje się produkt w całym ciągu logistyczno-produkcyjnym. Mając na uwadze naszą strefę klimatyczną, surowiec czy wyrób gotowy tylko przez okres kilku miesięcy w roku nie jest narażony na czynniki zewnętrzne mogące znacząco pogorszyć jakość wyrobów. Podstawowe czynniki, które należy wyróżnić w całym łańcuchu dostaw to temperatura oraz jej dynamiczna zmiana w przypadku narażenia produktu na światło słoneczne. Należy tutaj brać pod uwagę nie tylko przewóz towaru, ale również procesy załadunkowe i krótkotrwałe buforowanie wyrobów w dokach przeładunkowych czy na rampach magazynowych. Na każdym z tych etapów może się pojawić duża zmienność czynników zewnętrznych.

Badania czynników ryzyka w łańcuchu dostaw

Zagadnienie związane ze zmiennością temperatury czy natężeniem światła słonecznego i jej bezpośredniego wpływu na ładunek jest znane, a producenci, jak i przewoźnicy w zakresie minimalizacji tego oddziaływania przygotowują odpowiednio swoją infrastrukturę oraz procesy transportowe wraz z projektem struktury jednostki ładunkowej (paleta), opakowania jednostkowego czy zbiorczego – kartonu. Dodatkowo, mogą tutaj liczyć na pomoc wynikającą z definicji norm i procedur opracowanych na podstawie testów i symulacji warunków przewozu ładunków w transporcie drogowym. Głównym celem wszelkich działań jest weryfikacja zaprojektowanej struktury ładunkowej produktu oraz skuteczności ochrony wyrobu w kontekście potencjalnych uszkodzeń i zniszczeń, jakie mogą mieć miejsce podczas przewozu lub szerzej – podczas całego procesu logistycznego.

Bardzo często analizy i testy zakładają występowanie skrajnie „pesymistycznych” warunków. Takie podejście do tematu powoduje generowanie nadmiarowych kosztów w postaci materiałów zabezpieczających, amortyzujących czy ochronnych. Z innej strony nazbyt „optymistyczne” założenia czy niewłaściwe symulowanie warunków przewozu lub przeładunku powoduje koszty w postaci uszkodzonych produktów czy idąc dalej – koszty jakości obsługi klienta, aż do utraty wizerunku marki produktu, która jest tak kluczowa w branży kosmetycznej. Dlatego poprawna symulacja czy analiza procesu przewozu winna jak najbliżej odtworzyć warunki panujące na naczepie samochodu ciężarowego czy zmienne warunki pojawiające się podczas przeładunku.

Poprawne określenie wartości temperatur wewnątrz samochodu ciężarowego podczas transportu kołowego czy wykazanie, jak wielkie znaczenie ma natężenie promieniowania słonecznego w trakcie przeładunku, wymaga przeprowadzenia właściwych badań. Mając na uwadze dotychczasowe badania symulacyjne należy się spodziewać, że największym zagrożeniem dla jakości produktów są słoneczne dni, kiedy temperatura zewnętrzna przekracza 20° C. Warto w tym przypadku zwrócić uwagę na to, jakie wartości maksymalne temperatury były osiągane oraz jakiej dynamice ona podlegała podczas prowadzonego procesu logistycznego i realizowanych w tych okolicznościach testach.

Podstawą prawidłowych testów jest użycie odpowiednich narzędzi pomiarowych oraz opracowanie scenariuszy testowych odzwierciedlających rzeczywiste procesy występujące w cyklu logistycznym. Przeprowadzona analiza dla przebiegu transportu oraz przeładunku wskazała na dwa podstawowe czynniki wpływające na jakość produktu lub jego uszkodzenia podczas transportu. Należą do nich temperatura oraz wibracje. Identyfikacja złożonych wstrząsów oraz wibracji i później, symulacja tych oddziaływań na produkty podczas transportu jest podstawowym krokiem w projektowaniu struktury jednostki ładunkowej wraz z opakowaniem jednostkowym. Przeprowadzone testy zezwoliły na zarejestrowanie przeciążeń w trzech osiach w rzeczywistych warunkach środowiskowych. Również podczas prac badawczych zostały zarejestrowane faktyczne wartości temperatury, przeciążeń oraz wpływu natężenia światła słonecznego na zmiany temperatury w naczepie oraz samego ładunku. Ostatecznym wynikiem dokonanych badań jest określenie wartości skrajnych – temperatura, przeciążenie – oraz weryfikacja zaprojektowanej struktury ładunkowej produktu, jaki i skuteczność ochrony produktu w kontekście potencjalnych uszkodzeń i zniszczeń, jakie mogą mieć miejsce podczas przewozu lub szerzej – podczas całego procesu logistycznego.

Podstawowe narzędzia w prowadzonych badaniach

W doświadczeniu zostały wykorzystane bezprzewodowe czujniki temperatury umożliwiające zapis zmian temperatury podczas transportu, wyposażone w pamięć wewnętrzną i bezprzewodową komunikację opartą o technologię Blue Tooth Low Energy – Hive Sensor, specjalistyczne kamery termowizyjne OptrisPix oraz akcelerometry rejestrujące przeciążenia w trzech osiach. Dodatkowo, w procesie przeładunku były kontrolowane wartości natężenia promieniowania słonecznego. Czujniki zostały rozmieszczone w określonych miejscach wewnątrz naczepy samochodu ciężarowego, a także bezpośrednio na jednostce transportowanej – w tym przypadku palety z wyrobem gotowym. Punkty pomiarowe zostały zdefiniowane na podstawie wcześniejszych obserwacji zachowania się ładunku i rozkładu temperatury na naczepie pojazdu. Podczas postoju czy przeładunku wykonano również pomiary temperatury jednostek logistycznych z użyciem kamery termowizyjnej. Właściwe badania zostały wykonane w słoneczny dzień z temperaturą zewnętrzną około 26° C w godzinach południowych na dystansie ok. 100 km z użyciem zróżnicowanej floty transportowej.

Dlaczego kosmetyki należy przewozić w pojazdach odpowiednio przygotowanych i wyposażonych w agregaty chłodnicze, a przeładunek winien odbywać się w strefach zacienionych.

Właściwa interpretacja wyników musi brać pod uwagę warunki początkowe, w tym przypadku temperatury jednostki logistycznej oraz pojazdu – naczepy transportowej. Początkowa rejestracja tych zmiennych zezwala na określenie dynamiki zmian a nie tylko wartości skrajnych. W szczególności że niektóre kosmetyki – jak perfumy – nie są odporne na duże wahania temperatur. Przygotowane produkty testowe były przechowywane w magazynie w stałych warunkach klimatycznych – temperatura wynosiła do 20° C w strefie zacienionej – bez dostępu światła słonecznego. Rozkład temperatury na palecie był równomierny i wynosił 20° C, co jest zgodne z zalecaną temperaturą przechowywania – przedział 18–22° C.

Badania wykonano w okresie od lipca do sierpnia, a do ich przeprowadzenia zostały użyte specjalnie przygotowane palety z produktami o podobnych parametrach, jak olejki, balsamy, kremy. O godzinie 10.20 został podstawiony samochód ciężarowy ze standardową naczepą o długości 13,60 m. Uprzednio pojazd znajdował się na parkingu. Naczepa pojazdu była narażona na działanie promieni słonecznych. Po otwarciu naczepy średnia temperatura w jej wnętrzu wynosiła 48° C, a miejscowo – od strony nasłonecznienia –dochodziła nawet do 58° C. Jak widać na załączonym zdjęciu, pomiar kamerą termowizyjną oraz wykres wykazują znaczne różnice w temperaturze przestrzeni ładunkowej. Otwarcie naczepy nie spowodowało jej znaczącego wychłodzenia.

Przygotowany pojazd został załadowany produktami i rozpoczęto przejazd w miejsce magazynu dystrybucyjnego. Przejazd trwał ok. 2,5 godziny od godziny 11.30 po drogach krajowych i wojewódzkich. Podczas drogi rejestrowane były temperatury na naczepie oraz na paletach z produktami, a także wibracje, którym podlegały palety z wyrobem. Po dotarciu na miejsce zweryfikowano zmianę temperatur produktów na paletach oraz odczytano zarejestrowane wartości temperatur i przeciążeń. Patrząc na wartości zarejestrowane przez kamerę termowizyjną, temperatura palety była znacząco zróżnicowana i oscylowała w okolicy 40° C w jej górnej linii oraz ok. 30° C przy podstawie. Miejscami – od strony nasłonecznienia, dochodziła do 45° C.

Wzrost temperatury w trakcie transportu oraz jej rozkład w zależności od miejsca pomiaru obrazuje wykres danych z czujników temperatury. Pomiar temperatury na palecie był realizowany ok. 10 cm od płaszczyzny zewnętrznej, co jest powodem dynamicznego jej wzrostu w początkowym okresie doświadczenia. Dodatkowo, można zauważyć, że produkty znajdujące się w dolnej linii palety (czujnik 1 i 4) miały znacząco niższą temperaturę – oscylującą w okolicy 30° C. Oczywiście, wewnątrz palety – ze względu na znaczącą akumulację cieplną, temperatura produktów wzrosła znacznie mniej i nie powinna przekroczyć 25° C. Trzeba tutaj zaznaczyć, że rozkład temperatury może powodować uszkodzenia tylko niektórych produktów, co może wpływać na duże niezadowolenie klientów oraz sprzedawców. Pomiar wibracji wykazał, że procesami, które mogą wpłynąć na jakość produktu jest załadunek i rozładunek.

To ważne – zachowanie określonych zasad zapewni wysoką jakość kosmetyków

Mając na uwadze powyższe wyniki badań, jednoznacznie można stwierdzić, że:

– przewóz wyrobów kosmetycznych winien odbywać się w specjalnie przygotowanych pojazdach posiadających agregaty chłodnicze,

– przed załadunkiem pojazd – naczepa – winna być odpowiednio wychłodzona do temperatury 18–20° C,

– temperatura na naczepie winna być utrzymywana w zakresie 18–25° C, chłodzenie musi być wykonane z zachowaniem odpowiedniej cyrkulacji powietrza, żeby nie narażać produktów na schłodzenie punktowe w pobliżu wylotu powietrza z agregatu,

– proces załadunku powinien być realizowany z wykorzystaniem miejsc zacienionych – najlepiej w dokach załadunkowych,

– w trakcie załadunku/ rozładunku w pogodne dni nie należy pozostawiać palet na zewnątrz, ponieważ promieniowanie UV oraz nieodpowiednia wilgotność powietrza mogą znacząco obniżyć jakość produktu czy opakowania,

– wahania temperatury w trakcie wszelkich procesów logistycznych winny być jak najmniejsze, optymalnie w zakresie 20° C +/- 5° C.

Należy również zaznaczyć, że wysokie temperatury wpływają również na opakowania, w szczególności te wykonane z tworzyw sztucznych.

Jak można zaobserwować, warunki przebiegu procesów logistycznych istotnie wpływają na zachowanie wysokiej jakości wyrobów kosmetycznych, a ich wpływ kończy się dopiero wtedy, gdy produkt zostanie dostarczony do rąk klienta. Warto również tutaj zaznaczyć, że pomimo zachowania właściwego mechanizmu dostaw produktów, w sklepie produkt może zostać uszkodzony przez analogiczne oddziaływanie czynników zewnętrznych. Jest to związane z faktem, że większość produktów kosmetycznych nie może być narażona na światło słoneczne czy silny strumień światła jarzeniowego/ halogenowego, ponieważ naturalne oleje bardzo szybko się utleniają i tracą swoje właściwości, a wyższa temperatura powoduje, że błyskawicznie jełczeją.

Obserwując zachowania klientów w sklepach kosmetycznych można stwierdzić, że klienci w pełni świadomie unikają zakupu produktów, które wystawione były na półkę o dużym nasłonecznieniu lub w miejscu ekspozycji. Zwracają również uwagę na rodzaj i jakość opakowania, które może świadczyć o potencjalnym niewłaściwym przechowywaniu. Często nieoczywistymi, aczkolwiek istotnymi czynnikami, które wpływają na termin ważności wyrobu kosmetycznego są warunki realizacji procesów logistycznych, ale o tym klient dowie się dopiero po zakupie, gdy jego kosmetyk szybko ulegnie degradacji.

Artykuł został opublikowany w kwartalniku "Świat Przemysłu Kosmetycznego" 3/2022