Naturalne kosmetyki bez syntetycznych konserwantów – jak zapewnić ich trwałość i bezpieczeństwo?

W dzisiejszym świecie, w którym jesteśmy codziennie narażeni na działanie wielu czynników zewnętrznych, które mają szkodliwy wpływ na naszą skórę, włosy jak również na cały nasz organizm, bardzo ważna jest odpowiednia pielęgnacja oraz ochrona naturalnej równowagi, jaką zapewniają naturalne kosmetyki.

Producenci kosmetyków, wychodząc naprzeciw potrzebom konsumentów prześcigają się w opracowywaniu rozwiązań, które pozwolą na skuteczną pielęgnację skóry lub włosów przy zapewnieniu jednoczesnej ochrony. Jest to możliwe dzięki szczegółowo dobranemu i przebadanemu składowi produktu, który pozbawiony jest syntetycznych konserwantów i czerpie swoją moc pielęgnacyjną z naturalnych składników. Kosmetyki bez konserwantów to coraz popularniejszy trend, zwłaszcza wśród osób poszukujących naturalnych produktów.

Moc składników pochodzenia roślinnego – naturalna pielęgnacja skóry

Dlaczego naturalne składniki są tak ważne dla skóry? Lista korzyści wynikających ze stosowania składników naturalnych w kosmetykach jest długa. Naturalne składniki są niezwykle ważne dla skóry, ponieważ wykazują wysoką zgodność z jej biologiczną strukturą. Dzięki temu są lepiej tolerowane i rzadziej wywołują reakcje alergiczne czy podrażnienia. Kosmetyki oparte na składnikach roślinnych dostarczają skórze cennych substancji aktywnych, takich jak witaminy, minerały, antyoksydanty i kwasy tłuszczowe, które wspierają jej regenerację, nawilżenie i ochronę przed czynnikami zewnętrznymi. Oleje roślinne, ekstrakty z ziół, owoców, warzyw są źródłem wielu witamin (np. wit. A, C, E, witamin z grupy B), minerałów, antyoksydantów, kwasów tłuszczowych, fitosteroli i wielu innych bioaktywnych związków, które odżywiają skórę na poziomie komórkowym i są bogate w składniki odżywcze – zatem nie tylko pielęgnują, ale też przywracają równowagę, wzmacniają barierę ochronną i wspomagają mikrobiom skóry.

Naturalne lipidowe składniki mają strukturę chemiczną podobną do naturalnych lipidów występujących w naszej skórze. Dzięki temu są one lepiej tolerowane, łatwiej wnikają w warstwy skóry i skuteczniej ją nawilżają, odżywiają i chronią barierę hydrolipidową.

Co więcej, wiele naturalnych składników wykazuje jednocześnie kilka korzystnych właściwości. Na przykład, olej kokosowy nawilża, działa antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo, a aloes łagodzi podrażnienia, nawilża i wspomaga regenerację. Naturalne składniki często wspomagają naturalne procesy zachodzące w skórze, takie jak regeneracja komórkowa, produkcja kolagenu i elastyny, utrzymanie odpowiedniego poziomu nawilżenia oraz ochrona przed wolnymi rodnikami. Wiele naturalnych ekstraktów roślinnych jest bogatych w antyoksydanty, które neutralizują wolne rodniki – jedne z głównych przyczyn starzenia się skóry. Pomagają także chronić skórę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez czynniki zewnętrzne, takie jak promieniowanie UV i zanieczyszczenia środowiska. Naturalne oleje i masła roślinne (np. masło shea, olej jojoba, olej arganowy) tworzą na powierzchni skóry warstwę okluzyjną, która zapobiega utracie wody, jednocześnie odżywiając i zmiękczając skórę. Naturalne humektanty, takie jak miód czy aloes, zatrzymują wilgoć w skórze. Wiele ziół i ekstraktów roślinnych (np. rumianek, nagietek, aloes) ma właściwości łagodzące podrażnienia, zaczerwienienia i stany zapalne skóry.

Z powyższych powodów, naturalne kosmetyki nie stanowią już jedynie trendu w przemyśle kosmetycznym, ale zadomowiły się na dobre na półkach i w kosmetyczkach konsumentów jako wolne od szkodliwych związków chemicznych.

Jakie substancje naturalne działają konserwująco?

Lista dobrodziejstw wynikających ze stosowania składników naturalnych w kosmetykach jest długa, jednak oczywiste jest, że w jakiś sposób trzeba zabezpieczyć produkt przed rozwojem mikroorganizmów i przedłużyć jego trwałość. Wszystkie kosmetyki zawierające w składzie wodę (hydrolaty, napary, kremy, balsamy, mleczka, płyny micelarne, odżywki i inne) muszą być w jakiś sposób zabezpieczone przed rozwojem drobnoustrojów.

Kosmetyki bez wody – alternatywa dla syntetycznych konserwantów

Kosmetyki pozbawione wody, stworzone na bazie olejów maseł lub liofilizowane i produkowane w postaci proszku nie wymagają stosowania konserwantów, przy czym oleje należy jednak zabezpieczyć przed utlenianiem. W takim przypadku z pomocą przychodzą np. olejki eteryczne, które mają silne działanie przeciwdrobnoustrojowe i pomagają w przedłużeniu trwałości produktu, przykładowo olejek z drzewa herbacianego ma silne właściwości antybakeryjne i przeciwgrzybicze. Skuteczne są również ekstrakty roślinne, wśród których np. ekstrakt z kwiatów wiciokrzewu znalazł zastosowanie w kosmetykach ze względu na swoje właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne przy czym ekstrakt działa kojąco, wygładzająco i liftingująco na skórę poprawiając jej napięcie. Również dodatek witamin takich jak witamina E i witamina C, poza skutkami odżywczymi dla skóry i włosów, ze względu na silne właściwości antyoksydacyjne, pozwala na zahamowanie rozwoju mikroorganizmów. Inne naturalne substancje o właściwościach przeciwdrobnoustrojowych to miód lub jeszcze skuteczniejszy propolis.

Naturalne konserwanty – skuteczność, ograniczenia i bezpieczeństwo

Stosowanie kwasów organicznych również ma wiele zalet w kosmetykach, ponieważ kwasy takie jak: kwas salicylowy, kwas cytrynowy, kwas sorbowy i jego sole (np. sorbinian potasu), kwas benzoesowy i jego sole (np. benzoesan sodu) są naturalnymi konserwantami i działają na różne drobnoustroje. Z wymienionych powyżej składników kosmetyków naturalnych szczególnie ostrożnie należy postępować z olejkami eterycznymi, ponieważ w wyższych stężeniach mogą doprowadzić do alergii. Naturalne konserwanty będą w większości miały węższe spektrum działania antydrobnoustrojowego oraz krótszą trwałość w porównaniu z konserwantami syntetycznymi i produkty je zawierające będą miały krótszy termin przydatności lub będą wymagały specjalnych warunków przechowywania (np. konieczność przechowywania w lodówce).

Produkty konserwowane naturalnie przechodzą szereg testów zanim producent dobierze odpowiednie składniki, bo dla odpowiedniego działania wybranego konserwantu kluczowe jest pH produktu, rodzaj produktu, skład i w takich warunkach wybrany konserwant musi mieć potwierdzone działanie antydrobnoustrojowe. Dodatkowo nad jakością kosmetyków naturalnych czuwają instytucje certyfikujące, które sprawdzają czy kosmetyki mają formulacje zgodną ze stawianymi im wymaganiami, uwzględniając również zastosowane konserwanty. Najbardziej znane z nich to niemiecki Demeter czy francuskie EcoCert i Cosmebio. Polskie Centrum Badań i Certyfikacji przyznaje dwa rodzaje certyfikatów EKO: EKO-CKN (EKO certyfikowany kosmetyk naturalny), jeśli w składzie jest co najmniej 90% składników pochodzenia naturalnego, oraz certyfikat ECO, jeśli te składniki stanowią co najmniej 50%. Wybierając kosmetyki certyfikowane, konsument ma pewność, że spełniają standardy i są dla niego bezpieczne.

Nowoczesne opakowania jako ochrona przed drobnoustrojami

Możliwe jest stworzenie produktu, który nie zawiera żadnych substancji konserwujących, ale wtedy należy zapewnić sterylność kosmetyku w inny sposób, na przykład przez odpowiednie opakowanie zabezpieczające przed dostępem środowiska zewnętrznego. Przykładami takich rozwiązań, które uzyskały ochronę patentową są np. patent US10058159B2, którego przedmiotem jest trzyelementowy system, który eliminuje potrzebę dodawania jakichkolwiek konserwantów do kosmetyku lub patenty US12084249B2, US11639242B2 które dotyczą sterylnych opakowań dla wyrobu farmaceutycznego, medycznego lub kosmetycznych.

Opisany w patencie US10058159B2 wynalazek należący do KRONENTHAL RICHARD L ujawnia połączenie trzech elementów. Pierwszym elementem jest formuła kosmetyczna niezawierająca żadnych składników konserwujących. Drugim elementem jest pojedyncza dawka jednostkowa preparatu kosmetycznego pierwszego elementu w jednorazowym, nieprzepuszczalnym dla drobnoustrojów pojemniku, a trzeci element obejmuje sterylizację szczelnie zamkniętego pojemnika jednorazowego użytku zawierającego dawkę jednostkową, przy użyciu ciepła lub najlepiej promieniowania jonizującego, co pozwala na przygotowanie łatwych do podania, sterylnych preparatów kosmetycznych, niezawierających środków konserwujących. Tego typu preparaty pozostają hermetycznie zamknięte aż do momentu bezpośredniego użycia, dzięki czemu nie są narażone na działanie powietrza (tlenu). Dzięki temu degradacja oksydacyjna jest zminimalizowana, a stabilność produktu jest proporcjonalnie wydłużona w porównaniu do produktów dostarczanych np. w słoikach, które muszą być otwierane i zamykane przed każdym zastosowaniem kosmetyku.

Ochrona patentowa innowacyjnych rozwiązań w kosmetyce

Należy przy tym nadmienić, że również sama formulacja produktu kosmetycznego może być objęta ochroną patentową, o ile spełnia określone warunki. Ochrona taka polega na uzyskaniu wyłącznego prawa do korzystania z danego rozwiązania technicznego przez określony czas (najczęściej 20 lat), co może przełoży się na większe zyski ze sprzedaży. Aby formulacja mogła zostać opatentowana, musi być przede wszystkim nowa – nie może być wcześniej ujawniona publicznie w żadnej formie. Ponadto powinna wykazywać tzw. poziom wynalazczy, czyli zawierać element, który nie jest oczywisty dla specjalisty z danej dziedziny. Istotne jest również, by rozwiązanie miało zastosowanie przemysłowe, czyli mogło być wykorzystywane w praktyce – np. w produkcji masowej. Patent może dotyczyć konkretnego połączenia składników aktywnych, unikalnego procesu ich łączenia lub innowacyjnej formy kosmetyku, jak np. kapsułkowana esencja czy emulsja z kontrolowanym uwalnianiem substancji czynnych. Nie można jednak opatentować samych surowców naturalnych, jeśli nie zostały one wcześniej w żaden sposób przetworzone ani zmodyfikowane. Alternatywą bywa ochrona know-how, czyli utrzymywanie składu i procesu produkcji w tajemnicy. Niektóre firmy chronią również swoje receptury poprzez zgłaszanie znaków towarowych, wzorów przemysłowych czy oznaczeń jakościowych.

Poza zabezpieczeniem przez dodanie odpowiednich substancji o działaniu przeciwdrobnoustrojowym kolejnym zabezpieczeniem produktów kosmetycznych jest zapewnienie im odpowiedniego opakowania, które stanowi izolację od środowiska zewnętrznego i zabezpiecza przed mikroorganizmami oraz wilgocią. Takie opakowania, o ile spełniają wymóg nowości i przemysłowego zastosowania mogą być przedmiotem ochrony jako wzór użytkowy, lub mogą być nawet chronione patentem o ile dodatkowo spełniają wymóg nieoczywistości i nie istnieją produkty, które bez dodatkowego wkładu twórczego naprowadziłyby przeciętnego znawcę tej dziedziny do opracowania tożsamego rozwiązania.

Patent US11639242B2 należący do FREUDENBERG CARL KG & CARL FREUNDENBERG KG ujawnia opakowanie do sterylnego pakowania, zawierające: jednowarstwową włókninę otrzymaną z włókniny zawierającej włókna polimerowe meltblown o średniej średnicy włókna od 2 μm do 10 μm i odchyleniu standardowym średnicy włókna co najmniej 100%. Włóknina jest łączona termicznie i jest materiałem jednowarstwowym, co oznacza, że nie jest laminatem, a przy tym charakteryzuje się dużą wytrzymałością mechaniczną i stanowi dobrą barierę chroniącą przed zarazkami, takimi jak bakterie i wirusy. Innym ciekawym rozwiązaniem jest wynalazek opisany w patencie US12084249B2 należącym do SCHOTT PHARMA AG & CO KGAA. Sterylne opakowanie według wynalazku zawiera co najmniej jedną torbę wykonaną z pierwszej i drugiej wstęgi, połączonych ze sobą, przy czym cechą charakterystyczną jest to, że pierwsza wstęga składa się z selektywnie przepuszczalnej włókniny, a druga wstęga składa się z laminowanej folii składającej się z co najmniej trzech warstw, gdzie pierwsza warstwa jest folią polimerową umieszczoną na zewnętrznej stronie torebki, druga warstwa jest klejem do laminowania, a trzecia warstwa jest folią polimerową umieszczoną na wewnętrznej stronie torebki; co najmniej jedna z warstw drugiej wstęgi zawiera jeden lub więcej pigmentów.

Przyszłość kosmetyków bez konserwantów

Podsumowując, produkcja kosmetyków bez konserwantów, inspirowanych powrotem do natury, stanowi wyzwanie dla producentów, którzy chcąc zapewnić jak najlepszy kosmetyk muszą łączyć dobroczynne właściwości naturalnych składników z zapewnieniem trwałości i bezpieczeństwa produktów przez stosowanie konserwantów. Rozwiązaniem jest wielotorowe podejście, obejmujące wykorzystanie naturalnych substancji o działaniu przeciwdrobnoustrojowym oraz innowacyjne technologie pakowania produktu, minimalizujące ryzyko zakażeń. Dodatkowo mając unikalny produkt kosmetyczny warto rozważyć ochronę patentową unikalnych formuł czy opakowań. Mimo wyższych wymagań i krótszej trwałości, trend ten zyskuje na znaczeniu, odpowiadając na potrzeby świadomych konsumentów poszukujących naturalnej i bezpiecznej pielęgnacji. Przyszłość kosmetyków bez syntetycznych konserwantów, między innymi z uwagi na rosnąca świadomość ekologiczną i zdrowotną konsumentów, rysuje się zatem obiecująco i warto śledzić nowe trendy w poszukiwaniu skutecznych substancji konserwujących lub łączeniu tych już istniejących, co będzie skutkowało ich działaniem synergistycznym i będzie zapewniało rozwój tej gałęzi przemysłu kosmetycznego.