Antycellulitowe kosmetyki – innowacyjne badania i rozwój

Lipostrofia typu kobiecego, inaczej nazywana cellulitem, stanowi jeden z najpowszechniejszych problemów estetyczno-medycznych dotykających ponad 85% kobiet. Cellulit to nierównomiernie rozłożona tkanka tłuszczowa, która najczęściej pojawia się na bocznej i tylnej części ud, brzuchu i pośladkach. Charakteryzuje się widocznymi zagłębieniami i nierównościami na skórze, przypominając strukturę skórki pomarańczy [1-2]. Przyczyny powstawania cellulitu są skomplikowane i wynikają z wielu czynników. Kluczową rolę odgrywają zaburzenia mikrokrążenia, zwiększona przepuszczalność naczyń krwionośnych i limfatycznych oraz zmiany w metabolizmie komórek tłuszczowych. Istotny wpływ mają także zaburzenia hormonalne, skłonności genetyczne oraz brak ruchu i niezdrowe przyzwyczajenia żywieniowe. U mężczyzn cellulit występuje znacznie rzadziej (ok. 2% przypadków) i może być związany z nieprawidłowym funkcjonowaniem hormonów androgenowych lub terapią hormonalną stosowaną w leczeniu raka prostaty [1, 3].

Rodzaje cellulitu

Głównym podziałem cellulitu jest ten, uwzględniający jego strukturę:

• Cellulit wodny- najczęściej spotykany u osób szczupłych i wysportowanych. Może uwidocznić się w każdym wieku, jednak jego pierwsze objawy zauważalne są już w okresie dojrzewania. Jego główną przyczyną jest zaburzony przepływ krwi i limfy, choć w niektórych przypadkach może być związany z nieprawidłową gospodarką hormonalną. Ten typ cellulitu może być związany z nadmiernym gromadzeniem wody w organizmie, co może być spowodowane dietą wysokosodową. Charakteryzuje się nierówną strukturą skóry oraz niewielkimi obrzękami, które stają się widoczne dopiero po ściśnięciu jej w fałd. Ponieważ skóra w dotkniętych obszarach jest słabiej odżywiona, często staje się przesuszona i szorstka oraz mogą pojawiać się rozstępy.
• Cellulit tłuszczowy- najczęściej dotyka kobiet z nadwagą lub tych, które szybko schudły. Jego występowanie jest w dużej mierze związane z predyspozycjami genetycznymi, ale również z prowadzeniem mało aktywnego trybu życia. Często pojawia się także u osób z wiotką skórą, osłabionymi mięśniami oraz u pacjentów stosujących leki o działaniu odwadniającym. Widoczne nierówności skórne, które zmieniają się wraz z pozycją ciała, wynikają z powiększenia komórek tłuszczowych na skutek zaburzonego rozkładu triacylogliceroli, co powoduje gromadzenie nadmiaru tłuszczów i cukrów oraz zwiększanie ich objętości [1, 4].

Oprócz takich czynników jak styl życia, przyjmowane leki, czynniki genetyczne i hormonalne, do przyczyn powstawania cellulitu możemy również zaliczyć wysoką temperaturę. Podczas opalania czy gorących kąpieli, dochodzi do nadmiernego rozgrzania organizmu, co sprzyja odwodnieniu. Wpływa to na metabolizm komórek tłuszczowych, prowadząc do obniżonej elastyczności skóry [4].  Proces powstawania cellulitu trwa miesiącami, a nawet latami, podczas których zachodzą liczne zmiany zarówno w skórze właściwej, jak i w tkance podskórnej [1].

Kosmetyki antycellulitowe

W celu skutecznego przeciwdziałania pojawienia się i rozwoju cellulitu, należy działać wielotorowo. Dostępne na rynku produkty kosmetyczne, mogą wspomagać walkę z cellulitem, a ich działanie uzależnione jest nie tylko od składu produktu, ale również od częstotliwości stosowania oraz stylu życia konsumenta. Kosmetyki antycellulitowe powinny wykazywać właściwości poprawiające mikrokrążenie krwi i limfy oraz uszczelniające naczynia włosowate. Ponadto, powinny działać przeciwobrzękowo, a także regulująco w stosunku do metabolizmu adipocytów, wpływając na procesy lipogenezy i lipolizy [1].

Retinoidy

Badania wskazują, że retinoidy mogą pobudzać produkcję tkanki łącznej poprzez aktywację fibroblastów. Eksperyment przeprowadzony na grupie kobiet wykazał, że regularne stosowanie retinolu przez kilka miesięcy nie wpłynęło istotnie na grubość naskórka, jednak poprawiło elastyczność skóry. Dodatkowo, w niektórych przypadkach zaobserwowano bardziej jednolite mikrokrążenie w obrębie skóry właściwej i tkanki podskórnej [5]. Ponadto, retinol wzmacnia włókna kolagenowe skóry właściwej i hamuje dojrzewanie komórek tkanki tłuszczowej, dzięki czemu jako składnik produktów antycellulitowych może skutecznie wspomóc walkę z efektem pomarańczowej skórki [1].

Metyloksantyny

Zarówno kofeina jak i inne związki z grupy ksantyn, aplikowane miejscowo, mogą skutecznie wspierać redukcję cellulitu dzięki różnym mechanizmom działania. Kofeina, będąca hydrofilową pochodną metyloksantyny, może przenikać przez barierę naskórka, działając na poziomie skóry właściwej. Mechanizm jej działania, polega na stymulacji lipolizy poprzez zwiększenie poziomu cAMP, hamowanie aktywności enzymu fosfodiesterazy oraz blokowanie receptorów alfa-adrenergicznych, co aktywuje proces rozpadu tłuszczów w adipocytach. Badania kliniczne potwierdzają skuteczność produktów kosmetycznych z kofeiną, dzięki wyraźnemu zmniejszeniu widoczności cellulitu oraz redukcji obwodu ramion i ud przy regularnym stosowaniu przez kilka tygodni. Znane są również innowacyjne technologie, które poprawiają efektywność wchłaniania kofeiny, zwiększając działanie kosmetyków antycellulitowych. Należą do nich np. użycie membran biocelulozowych lub nośników surfaktantowych [5].

Ekstrakty roślinne

Wiele ekstraktów roślinnych znajduje zastosowanie w kosmetykach antycellulitowych ze względu na ich właściwości lipolityczne i poprawiające mikrokrążenie. Popularnym surowcem, bogatym w polifenole i kofeinę jest ekstrakt z zielonej herbaty. Nowoczesne nośniki, takie jak nanocząsteczki chitozanu i trifosforanu sodu wzbogacone ekstraktem z zielonej herbaty oraz lecytyną, skutecznie zmniejszają rozmiar adipocytów oraz grubość tkanki podskórnej [5].

Trendującym obecnie ekstraktem, jest wyciąg z wąkroty azjatyckiej, który może pomóc w walce z cellulitem, poprzez zwiększenie gęstości, elastyczności i nawodnienia skóry [2,5]. Ponadto dowiedziono, że dodatek ekstraktu z wąkroty azjatyckiej, może zwiększyć odporność skóry na rozciąganie, a także załagodzić stan zapalny towarzyszący powstawaniu blizn [2].

Ekstrakt z kasztanowca zwyczajnego zawiera escynę oraz eskulinę, dzięki którym możliwa jest poprawa mikrokrążenia, co zwiększa gęstość naczyń ujędrniając  skórę. Z kolei rozmaryn lekarski, dzięki obecności karnozolu i kwasu karnozowego, wpływa na regulację metabolizmu tłuszczów oraz glukozy, hamując proces adipogenezy [5].

Kapsaicyna, czyli składnik aktywny pozyskiwany z roślin z rodzaju Capsicum, należy do substancji aktywnych o szerokim zastosowaniu w kosmetykach. Po aplikacji kosmetyku zawierającego ten składnik, w wyniku uwolnienia neuropeptydów prozapalnych rozszerzających naczynia krwionośne, zwiększa się powierzchnia wymiany ciepła z otoczeniem, przez co może być odczuwalne uczucie pieczenia. Dzięki właściwościom poprawiającym krążenie i aktywującym proces rozkładu tłuszczów, kapsaicyna wspiera redukcję cellulitu i zwiększa sprężystość skóry [6].

Badania aparaturowe

Oprócz pomiarów antropometrycznych oraz ankietowych badań aplikacyjno-użytkowych, producenci antycellulitowych kosmetyków bardzo często decydują się na udowodnienie działania produktu przy pomocy badań aparaturowych

• Pomiar elastyczności skóry – kutometr jest urządzeniem służącym do pomiaru właściwości mechanicznych skóry, takich jak jędrność i elastyczność, dzięki czemu może być wykorzystane do oceny skuteczności produktów kosmetycznych [7]. W badaniach nad terapiami antycellulitowymi, poprawa jędrności skóry wskazuje na zwiększoną produkcję kolagenu i elastyny oraz wzmocnienie struktury tkanki łącznej. Połączenie pomiaru kutometrycznego z innymi metodami aparaturowymi, pozwala na kompleksową ocenę skuteczności kuracji antycellulitowej.
• Pomiar topografii skóry – często wykorzystywaną aparaturą do pomiaru topografii skóry jest urządzenie Antera 3D. Jest to nowoczesny system obrazowania, który pozwala na wykorzystanie skanowania trójwymiarowego oraz spektrofotometrii, w celu analizy strukturalnej skóry. Pozwala na sporządzenie trójwymiarowej mapy powierzchni skóry, co umożliwia dokładną analizę nierówności, które są charakterystyczne dla cellulitu. Na Zdjęciu 1 przedstawiono porównanie objętości zagłębień skóry przed (A1) i po 2 miesiącach miejscowego stosowania produktu antycellulitowego (B1).

• Badanie ultrasonograficzne – ultrasonografia (USG) wykorzystuje fale dźwiękowe o częstotliwości od 7,5 do 10 MHz, a w nowocześniejszych technikach także powyżej 20 MHz. Głębsza penetracja fal ultradźwiękowych jest możliwa przy niższych częstotliwościach. Metoda ta umożliwia ocenę stopnia zaawansowania cellulitu oraz monitorowanie efektów terapii antycellulitowej. Istnieje nowoczesna metoda USG- elastografia, która pozwala na mechaniczne obrazowanie tkanki podskórnej – u osób z cellulitem wykazuje ona większą elastyczność, podczas gdy u osób bez tego problemu pozostaje bardziej zwarta i sztywna [9].
• Badanie kamerą termowizyjną – badanie cellulitu kamerą termowizyjną pozwala ocenić stopień jego zaawansowania na podstawie różnic temperatury skóry. Zdrowe tkanki mają jednolity kolor (zielony, niebieski), natomiast obszary dotknięte cellulitem wykazują kontrastowe odcienie żółci, pomarańczu i czerwieni, co świadczy o zaburzeniach mikrokrążenia. Alternatywnie stosuje się termografię kontaktową, wykorzystującą folie termoczułe reagujące na ciepło. Metoda ta jest nieinwazyjna i precyzyjna, co czyni ją skutecznym narzędziem w diagnostyce cellulitu oraz ocenie efektywności terapii antycellulitowych [9].

Holistyczne działanie w terapii antycellulitowej

W recepturze produktów antycellulitowych ważne jest, aby poszczególne składniki uzupełniały się wzajemnie, wzmacniając efektywność działania kosmetyku. Efektywny produkt powinien zawierać składniki nawilżające i pobudzające metabolizm komórek tłuszczowych, ale również takie, które mogą wpływać na naczynia krwionośne oraz wzmocnienie włókien kolagenowych skóry właściwej. Aby efektywnie zapobiegać i minimalizować nieestetyczne zmiany, oprócz regularnego stosowania kosmetyków antycellulitowych i stosowania odpowiednich masaży, należy zwrócić szczególną uwagę na dietę oraz regularną aktywność fizyczną [1, 3].