Nowa odsłona Standardu Cosmos, czyli zmiany w kosmetykach naturalnych, na co musimy się przygotować.

Liczne zmiany prawne, oceny składników, wycofywanie choćby konserwantów to proces ciągły, który w ostatnich latach nabiera jeszcze większego tempa nie tylko w Europie, ale i na całym świecie. I tak w sektorze kosmetyków naturalnych i organicznych również mamy nową odsłonę najpopularniejszych wymagań w tym obszarze jakimi jest certyfikacja Cosmos. Jak duże są to zmiany i jak duży wpływ mogą mieć na produkty już certyfikowane, albo będące w trakcie przygotowań co certyfikacji, możemy ocenić na podstawie niżej opisanych informacji.

1 stycznia 2023 roku została opublikowana kolejna po wersji 3.1 z 2020 roku, wersja 4.0 Standardu Cosmos, którym zarządza niezależne, międzynarodowe stowarzyszenie non-profit – COSMOS-standard AISBL z siedzibą w Brukseli. Nowe wymagania będą obowiązywać od 1 czerwca 2023 r. Produkty kosmetyczne i surowce, które nie są zgodne z ogłoszonymi treściami wersji 4.0, mogą nadal być certyfikowane lub zatwierdzane zgodnie z poprzednią wersji Standardu do dnia 1 grudnia 2024 r., jeżeli data przedłożenia dokumentacji do certyfikacji lub zatwierdzenie wypadła przed 1 czerwca 2023 r. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez organizację, przyczyną zmian była konieczność stymulowania procesów zrównoważonej produkcji i konsumpcji kosmetyków naturalnych i organicznych, które pogodziłby postęp gospodarczy, odpowiedzialność społeczną i zachowanie naturalnej równowagi planety. Stosowanie zasad zrównoważonego rozwoju implikuje zmianę wzorców produkcji i zmianę praktyk konsumpcyjnych, w związku z czym wspomniany standard uwzględnia obecną rzeczywistość technologiczną, jednocześnie wprowadzając dynamikę, która doprowadzi do innowacyjnych rozwiązań.

Twórcy tegoż Standardu oczekują, że producenci będą przestrzegać wszystkich odpowiednich przepisów, w tym rozporządzenia UE w sprawie produktów kosmetycznych (WE nr 1223/2009) z późniejszymi zmianami, Rozporządzenia UE REACH (WE nr 1907/2006), rozporządzenia Komisji w sprawie oświadczeń w produktach kosmetycznych (UE nr 655/2013) i innych lokalnych lub krajowych przepisów, ale dodatkowo spełnią wiele specyficznych wymogów, które będą wyróżniać na rynku produkty logowane certyfikacją Cosmos. Zgodnie z nowymi wytycznymi standardu sektor kosmetyków organicznych i naturalnych stosuje kilka prostych zasad:

• promowanie stosowania produktów rolnictwa ekologicznego i poszanowanie różnorodności biologicznej;
• odpowiedzialne korzystanie z zasobów naturalnych i poszanowanie środowiska;
• stosowanie procesów przetwarzania i produkcji, które są czyste i szanują ludzkie zdrowie i środowisko;
• integrację i rozwój koncepcji zielonej chemii.

Dla Standardu Cosmos niezmiernie ważnym punktem jest ten ostatni odnoszący się do wymogów zielonej chemii. Wg twórców standardu biorąc pod uwagę specyfikę i ograniczenia w formułowania produktów kosmetycznych (zwłaszcza w porównaniu z produktami spożywczymi), to właśnie procesy zgodne z zielona chemią są kluczem do sukcesu i osiągniecia celów zrównoważonego rozwoju. Kluczowym celem standardu COSMOS jest zajęcie się głównymi kwestiami istotnymi dla środowiska i dobrobytu człowieka na planecie. Ze względów praktycznych ma to zapewnić wykorzystanie możliwości postępu technologicznego w celu promowania rozwoju kosmetyków coraz bardziej organicznych i naturalnych. Jest to konieczne dla konsumentów, którzy muszą być informowani w sposób jasny i przejrzysty o produktach, które kupują.

Podstawą opracowywania produktów do certyfikacji pod Standard Cosmos są dokumenty programowe publiczne opublikowane przez COSMOS-standardowe AISBL, które są dostępne do pobrania na stronie internetowej www.cosmos-standard.org i są to m.in.:

• Standardowe kryteria COSMOS
• Przewodnik techniczny standardu COSMOS, który zawiera dodatkowe interpretacje i wyjaśnienia
• Przewodnik po etykietach zgodny ze standardem COSMOS
• Instrukcja Kontroli standardu COSMOS – Wymagania dotyczące certyfikacji i akredytacji

W dokumentach tych znajdziemy wytyczne odnośnie samego formułowania produktów kosmetycznych zgodnie z wytyczonym poziomem certyfikacji, składników zakazanych, dopuszczonych z ograniczeniami, dokumentacji, procesów produkcyjnych surowców, procesów mycia i dezynfekcji, etykietowania, ale również opakowania. Niezmiernie ważnym punktem jest, aby korzystać ze standardu w połączeniu z przewodnikiem technicznym, który doprecyzowuje i wyjaśnia wiele zawiłości związanych z oceną zgodności m.in. surowców. I tutaj należy wspomnieć, że niniejsza Norma dotyczy produktów kosmetycznych i surowców przeznaczonych do stosowania w produktach kosmetycznych w dwóch zakresach:

• zakres 1: certyfikacja ekologicznych/organicznych lub naturalnych produktów kosmetycznych, surowców z organiczną zawartością, gdzie organiczny/ekologiczny oznacza system produkcji zgodny i certyfikowany zgodnie z Rozporządzeniem nr (WE) 2018/848, USDA NOP, brazylijską normą ekologiczną nr 10.831 2003 lub niniejszą normą lub certyfikacją zgodnie z innymi uznanymi międzynarodowymi normami ekologicznymi przez należycie ukonstytuowaną jednostkę certyfikującą lub organ certyfikujący;
• zakres 2: zatwierdzanie surowców nieekologicznych, które mogą być stosowane w produktach certyfikowanych.

Dodatkowo standard posiada dwie bazy surowców certyfikowanych, czyli organicznych i zawierających składniki organiczne oraz surowców bez części organicznej, które są zatwierdzone i mogą być stosowane w kosmetykach zarówno naturalnych jak i organicznych zgodnie z zasadami standardu. Zatwierdzone, a więc poddane ocenie na zgodność z wymogami standardu przez jednostkę certyfikującą na podstawie przedstawionej dokumentacji. Obie bazy dostępne są na stronach organizacji, z tym, że baza surowców zatwierdzonych wymaga nawiązania współpracy z jednostką certyfikującą w celu pozyskania hasła. Obie te bazy są dostępne w nowej odsłonie, więc należy zwrócić uwagę, aby nie korzystać z baz poprzednich, które nie są uaktualniane, a nadal możemy znaleźć w Internecie odwołania do nich.

W odniesieniu do składników ograniczonych zmianą w zapisach nowego Standardu są nanomateriały zgodne z definicją zawartą w europejskim rozporządzeniu dotyczącym kosmetyków, których rozkład wielkości cząstek (liczba cząstek) wynosi 50% lub więcej w skali od 1 do 100 nm, które zarówno w poprzednich jak i obecnych wytycznych są zabronione, z tą różnicą, że obecnie wprowadzono odstępstwo w związku z brakiem funkcjonujących alternatyw. Jedynymi akceptowalnymi nono-składnikami w kosmetykach certyfikowanych pod Cosmos Standard są krzemionka oraz dwutlenek tytanu i tlenek cynku jako filtry UV ograniczone do produktów przeciwsłonecznych, jeżeli spełnione są następujące warunki: surowiec musi spełniać opinie Komitetu Naukowego ds. Bezpieczeństwa Konsumentów (SCCS) opublikowane odpowiednio na temat dwutlenku tytanu (forma nano) i tlenku cynku (forma nano), a w żadnym przypadku TiO2 i ZnO jako filtry UV nie mogą być stosowane w produktach, gdzie istnieje narażenie inhalacyjne. W nowym standardzie rozszerzono również opis wymagań odnośnie zrównoważonego oleju palmowego. Olej palmowy, olej z ziaren palmowych i ich pochodne stosowane w produktach kosmetycznych i składnikach kosmetycznych muszą być certyfikowane jako ekologiczne lub zrównoważone zgodnie z następującymi standardami: RSPO, SAN, RSB lub UEBT. Minimalnym poziomem wymaganym do certyfikacji jest model łańcucha dostaw RSPO Mass Balance (MB). Oznacza to, że poziomy Segregated (SG) i Identity Preserved (IP) są dopuszczalne, ale Book & Claim (B&C) już nie. Co ważne, kryterium to ma zastosowanie do pojedynczych substancji, substancji zmieszanych z innymi substancjami pochodzącymi z oleju palmowego/oleju z ziaren palmowych lub zmieszanych z innymi substancjami, takimi jak woda i ekstrakty roślinne, gdzie wcześniej dla mieszanin było to jedynie zalecenie. Jeśli producent nie może zapewnić odpowiedniego certyfikatu, wymagane będą:

• oświadczenie firmy produkującej mieszankę stwierdzające, że używają wyłącznie produktów zrównoważonych;
• certyfikat zrównoważonego rozwoju firmy produkującej certyfikowany składnik.

Drobne zmiany pojawiły się również w odniesieniu do składników mineralnych. Gdzie utrzymano zapis, że minerały mogą być wykorzystywane, o ile są pozyskiwane bez celowej modyfikacji chemicznej, najlepiej w drodze bezpiecznych dla środowiska procesów wydobywczych. Dodano zaś informacje, że wszystkim firmom posiadającym produkty i/lub zatwierdzone surowce z certyfikatem COSMOS zaleca się zapewnienie etycznego i odpowiedzialnego społecznie zaopatrzenia oraz stosowanie tam, gdzie to możliwe, niezależnej certyfikacji (np. Globalny standard MICA). Nowy standard dodatkowo zabrania używania fizycznie przetworzonych produktów pochodzenia roślinnego, zwierzęcego lub mikrobiologicznego, których surowce pierwotne pozyskane/zebrane były:

• przez zagrożone gatunki wymienione w czerwonej księdze IUCN (https://www.iucnredlist.org/search).
• gatunki zagrożone globalnym wyginięciem zgodnie z definicją przez IUCN (https://www.iucn.org/resources/conservation-tool/iucn-red-list-threatened-species) obejmujące gatunki krytycznie zagrożone (CR), zagrożone (EN) i wrażliwe (VU).

Należy zwrócić uwagę, że zmianom nie uległy poziomy certyfikacji i nadal są to dwa poziomy dla produktów gotowych i dwa poziomy dla surowców:

• produkty kosmetyczne z certyfikatem ekologicznym – COSMOS ORGANIC;
• produkty kosmetyczne z certyfikatem naturalnym – COSMOS NATURAL;
• surowce z certyfikatem COSMOS (zawartość organiczna);
• surowce zatwierdzone przez COSMOS (zawartość nieorganiczna).

Co ważne również wymogi odnośnie ilości zawartości składników organicznych oraz organicznych składników fizycznie przetworzonych w kosmetykach Cosmos Organic nie uległa zmianie. Zwiększyła się za to objętość załącznika VI, czyli ilość fizycznie przetworzonych składników uważanych za dostępne w formie organicznej w wystarczającej ilości i jakości, a zatem ekstrakty, oleje z tych roślin muszą być jakości organicznej jeśli chcemy je użyć w produktach do certyfikacji w ramach COSMOS ORGANIC. Nowymi składnikami w załączniku VI są m.in. aloes, arnika, cynamon, citronella, cyprys, jajo (niezapłodnione jaja kurze i pochodne – Egg shell membrane extract, Egg shell membrane powder, Egg shell powder, Egg yolk powder), eukaliptus, koper włoski, nasiona winogrona, dziurawiec, trawa cytrynowa, len, melisa, mięta, miodla indyjska, pokrzywa, pomarańcza, tymianek, ylang-ylang, paczula, rzepak, szafran oraz oczar wirginijski. Wymóg organiczności dotyczy nazw INCI powyższych roślin wymienionych w załączniku VI i tak olej słonecznikowy należy stosować jakości organicznej, a już hybrid helianthus annus seed oil, którego nie ma w załączniku, nie musi spełniać tych kryteriów. Jak widać tych składników doszło całkiem sporo. Pokrzepiająca jest za to informacja, że objętości nie zwiększył załącznik VII, czyli chemicznie przetworzone składniki, które muszą być stosowane w jakości organicznej pod COSMOS ORGANIC i tutaj nadal jest jedynie etanol. Załącznik V w większości również pozostał bez zmian, a więc dopuszczone syntetyczne konserwanty identyczne z naturalnymi, dozwolone składniki z grupami petrochemicznymi oraz składniki do których pozyskania można stosować syntetyczne konserwanty. Pojawił się jedynie CI 77288 (Dichromium trioxide, Chromic oxide; Chromium (III) oxide). Dodatkowo siarczanowane środki powierzchniowo czynne dozwolone są jedynie do 1 stycznia 2029 r.

Niewątpliwie wiele zmian pojawiło się w zakresie opakowań stosowanych dla produktów pod certyfikację Cosmos. Kryteria dotyczące opakowania muszą być spełnione przed 1 czerwca 2025 r., jeśli data złożenia dokumentów do certyfikacji wypadła przed 1 czerwca 2023 r. Każde opakowanie będzie musiało spełniać co najmniej trzy wskaźniki (wypisane w punktach poniżej), z co najmniej dwóch różnych zasad, dla wszystkich certyfikowanych produktów kosmetycznych, certyfikowanego surowca i receptury bazowej.

ZASADA 1: REDUKUJ

• odpowiedni stosunek objętości lub wagi opakowania do produktu

• brak opakowania wtórnego

• sprzedaż hurtowa produktu

• żadnych produktów jednorazowego użytku, takich jak próbki

ZASADA 2: PONOWNE WYKORZYSTANIE

• opakowania wielokrotnego użytku/napełniane

• zwrotne szkło i inne materiały

• drugie życie opakowania

ZASADA 3: ODNAWIALNE

• materiały odnawialne

• biodegradowalny i kompostowalny materiał opakowaniowy

• certyfikaty środowiskowe, takie jak FSC/PEFC, dla papieru/kartonu

• używanie na etykietach naturalnych atramentów i klejów

ZASADA 4: RECYKLING

• używanie co najmniej 20% materiałów pochodzących z recyklingu w opakowaniu podstawowym

• stosowanie monomateriałów do opakowania podstawowego

• używanie materiałów opakowaniowych (jeśli nie monomateriałów), które można oddzielić zgodnie z lokalnymi instrukcjami dotyczącymi recyklingu

• organizowanie zbiórek/depozyt pustych opakowań przez samą firmę lub zewnętrzną stronę trzecią

• używanie etykiet nadających się do recyklingu

Ponadto będzie można używać wyłącznie materiałów pochodzących z recyklingu, które wymienione są w załączniku IX, a więc z listy zaakceptowanych materiałów opakowaniowych, która nie uległa zmianie, a mamy tam m.in. octan celulozy, celulozę, ceramikę, szkło, metale takie jak: aluminium, żelazo, stal nierdzewna, papier / karton, PE – Polietylen, PET – politereftalan etylenu, PETG – glikol z politereftalanu etylenu, PLA – kwas polimlekowy, PP – Polipropylen, guma (pochodzenia naturalnego), drewno, lub jakikolwiek inny materiał w 100% pochodzenia naturalnego niemodyfikowany genetycznie. Dodatkowo całkowicie standard zabrania stosowania w opakowaniach materiałów ze styrenem takich jak polistyren i inne tworzywa sztuczne zawierające styren, kopolimer akrylonitrylu, styrenu i akrylanów (ASA), polistyren ekspandowany (EPS) oraz bakelit, materiałów lub substancji, które zawierają, zostały otrzymane lub wyprodukowane przy użyciu genetycznie modyfikowanych organizmów, części zwierząt lub substancje wytwarzane przez zwierzęta (np. skóra, jedwab), fenolu, formaldehydu (PF),  polimetakrylanu metylu (PMMA), polichlorku winylu (PVC) oraz innych chlorowanych tworzyw sztucznych i wielu innych.

Zmiany, zmiany, zmiany…ciągłe utrudnienia i ograniczenia. Choć Standard Cosmos zmieniał się już wielokrotnie, to poprzednia nowa odsłona pojawiła się niespełna 3 lata temu. Aby dokładnie ocenić obecne zmiany należy z uwagą prześledzić wszystkie dokumenty powiązane z głównymi kryteriami, co jest niewątpliwie sporym wyzwaniem. Warto pamiętać, że termin wdrożenia nowych wymogów nie jest odległy, co nakłada na producentów konieczność szybkiego działania. Warto więc zacząć już teraz i przygotować się, nie tylko na obecny standard, ale również na fakt, że kolejne zmiany będą się pojawiać i tylko ograniczać możliwość stosowania kolejnych surowców. Biorąc pod uwagę szybki rozwój rynku kosmetyków naturalnych i organicznych oraz olbrzymie zainteresowanie konsumentów terminem organiczności warto zgłębić ten temat. Powodzenia.

Artykuł został opublikowany w kwartalniku "Świat Przemysłu Kosmetycznego" 1/2023