Certyfikacja V-Label kosmetyków oraz ich procesu produkcji

W głównej mierze jest to oznaczenie kojarzone z żywnością, jednak w zakresie swoim usług V-Label zajmuje się także certyfikacją innych produktów – między innymi kosmetyków.

Co rozumiemy pod pojęciem produkt wegański i wegetariański?

Produkty wegańskie nie zawierają surowców pochodzenia zwierzęcego oraz na żadnym z etapów produkcji i przetwarzania nie dodano ani nie zastosowano – w postaci przetworzonej bądź nieprzetworzonej – surowców mających pochodzenie zwierzęce takich jak:

• Składniki – łącznie z dodatkami, nośnikami, aromatami, zapachami, środkami aromatyzującymi i enzymami,
• Pomocnicze substancje modyfikujące,
• Dodatki stosowane w ten sam sposób i do tego samego celu co pomocnicze,
• Substancje modyfikujące.

Za produkty wegetariańskie uznaje się produkty spełniające wymagania stawiane produktom wegańskim, jednak w ich przypadku dopuszcza się stosowanie:

• mleka,
• siary,
• jajek drobiu fermowego (klasa 0, 1, 2),
• miodu pszczelego,
• wosku pszczelego,
• propolisu,
• tłuszczopotu owczego / lanoliny pozyskiwanej z wełny żywych owiec

Proces produkcji kosmetyków zgodny z V-Label

V-Label definiuje zwierzęta jako organizmy wielokomórkowe z jądrem (eukarionty), które nie czerpią swojej energii metabolicznej ze światła słonecznego – tak jak rośliny – potrzebują tlenu do oddychania, ale nie są grzybami. Dotyczy to wszystkich kręgowców i bezkręgowców.

Produkt końcowy nie może (obecnie lub w przeszłości) być poddawany testom na zwierzętach – na przykład: do celów badań, rozwoju i/lub produkcji, jak również do badań / testów prowadzonych pod kierunkiem agencji rządowych w kraju i za granicą. Reguła ta dotyczy zarówno składników, substancji pomocniczych, jak i innych substancji użytych do przetwarzania danego produktu. Wymagania te muszą spełnić zarówno licencjobiorca jak i producent – jeśli są to dwa różne podmioty.

Produkty, które podlegają deklaracji jako GMO (zawierające składniki modyfikowane genetycznie), nie mogą być oznaczane etykietą V-Label.

Wymagania zawarte w definicji wegański i wegetariański odnoszą się do wszystkich etapów produkcji oraz przetwarzania certyfikowanego produktu, a tym samym obejmują również procesy biotechnologicznej ekstrakcji składników lub substancji. Metody biotechnologiczne są metodami, w których bakterie, grzyby, glony, eukariotyczne organizmy jednokomórkowe i/lub hodowle komórkowe są celowo dodawane do wytwarzanych i/lub modyfikowanych składników.

Wszystkie etapy produkcji, przetwarzania i dystrybucji należy zaprojektować w taki sposób, aby uniknąć niezamierzonej obecności substancji niewegańskich lub niewegetariańskich w produkcie końcowym. Niezamierzona obecność takich substancji powinna być mniejsza niż 0,1% (1g/kg) w produkcie finalnym. W przypadku przekroczenia poziomu odniesienia 0,1% producent jest zobowiązany do poprawy wszystkich etapów produkcji, przetwarzania i dystrybucji. Jeśli optymalizacja nie jest możliwa, producent musi to uzasadnić. Warunkiem koniecznym jest uwierzytelnienie, że producent podjął wszelkie możliwe działania zapobiegawcze, aby uniknąć zanieczyszczenia substancjami niewegańskimi lub niewegetariańskimi – wówczas odchylenie od poziomu odniesienia wynoszącego 0,1% nie powoduje automatycznie wykluczenia z „wegańskiej” lub „wegetariańskiej” etykiety V-Label.

Wszystkie części produktu końcowego muszą spełniać wyżej wymienione kryteria dla wegańskich i wegetariańskich składników lub substancji.

Śladowe ilości i zanieczyszczenia krzyżowe

Określenie „zanieczyszczenia krzyżowe” używane jest w przypadku niezamierzonego i nieumyślnego zanieczyszczenia produktu alergenem w trakcie procesu produkcji przy czym alergeny te mogą mieć również pochodzenie zwierzęce. Zgodnie z kryteriami oznakowania V-Label, jeżeli na produktach oznaczonych jako wegetariańskie lub wegańskie znajduje się informacja o śladowych ilościach substancji pochodzenia zwierzęcego, nie oznacza to, że produkty te są niezgodne z wymogami etykiety.

Określenie „może zawierać śladowe ilości” dotyczy niezamierzonego zanieczyszczenia danego produktu powstałego w wyniku nie umyślnego działania w przypadku, gdy zostały podjęte wszelkie działania mogące zapobiec zanieczyszczeniu produktu przy zachowaniu dobrej praktyki produkcyjnej. Zasada ta obejmuje również wszystkie wcześniejsze stadia produkcji oraz stosowane substancje pomocnicze i substancje modyfikujące. Najczęściej informacja o śladowych ilościach nie oznacza, że w rzeczywistości w produkcie końcowym występują jakiekolwiek substancje pochodzenia zwierzęcego. Informacja ta najczęściej odnosi się do teoretycznego występowania ich w produkcie. Producent zwykle podaje ją na opakowaniu w przypadku, gdy w fabryce produkowane są również inne produktu zawierające składniki zwierzęce i teoretycznie istnieje minimalna szansa zanieczyszczenia, mimo podjęcia wszelkich niezbędnych działań zapobiegawczych i stosowania zasad dobrej praktyki produkcyjnej. Przeszkody dla wyróżnienia produktu jako wegańskiego lub wegetariańskiego nie stanowi, czy to z etycznego, czy z ekologicznego punktu widzenia nieumyślne wprowadzanie do produktu substancji pochodzenia zwierzęcego, jeżeli na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania oraz dystrybucji były one technicznie nieuniknione mimo podjęcia właściwych działań zapobiegających zanieczyszczeniu, przy zachowaniu dobrej praktyki produkcyjnej. Konkretnie dla producentów oznacza to, że należy podejmować wszelkie działania niezbędne do oczyszczenia urządzeń produkcyjnych i zapobiegać w jak najszerszym zakresie kontaktowi substancji pochodzenia zwierzęcego z produktami wegańskimi i wegetariańskimi. Natomiast konsument powinien mieć świadomość, że zakup (potencjalnie) zanieczyszczonego substancjami zwierzęcymi produktu wegańskiego i wegetariańskiego nie prowadzi do zwiększonego wykorzystywania zwierząt, niszczenia środowiska oraz marnotrawienia zasobów przyrody.

W przedkładanym kierownictwu ds. jakości w zespole V-Label formularzu informacyjnym producenci zobowiązują się podpisem do zapewniania dobrej praktyki produkcyjnej i do podjęcia wszelkich działań mających zapobiec zanieczyszczeniom produktu końcowego. Suma wszystkich zanieczyszczeń nie może przekroczyć poziomu 0,1%. Używanie do produkcji kosmetyków niewegetariańskich/niewegańskich oraz wegetariańskich/wegańskich tych samych urządzeń jest więc dozwolone, o ile zostaną podjęte właściwe działania zapobiegające zanieczyszczeniom.

Naważenie i uprawa

Licencja na etykietę V-Label swoim zakresem obejmuje: produkty, składniki produktów oraz surowce użyte do wyrobu produktu już od chwili ich zbioru. W ramach kryteriów V-Label nie są określane żadne wymogi w zakresie sposobu nawożenia gleby, na której uprawiane są surowce wykorzystywane do produktów oznaczonych etykietą V-Label. W związku z tym w ramach V-Label dozwolone są również surowce roślinne, których pole uprawne nawożone jest substancjami pochodzenia zwierzęcego.

Dozwolone są między innymi niżej wymienione sposoby nawożenia:

• rozrzucanie odchodów zwierzęcych,
• nawożenie upraw substancjami niewegańskimi.

Zakopywanie produktów rzeźnych (np. wnętrzności i rogów) w sposób zwyczajowo przyjęty, jak ma to miejsce w rolnictwie biodynamicznym – jest dozwolone. Nie mniej jednak w związku z coraz większą świadomością zorientowanych ekologicznie i etycznie konsumentów zaleca się producentom, jeżeli jest to możliwe, wybieranie surowców z upraw biologicznie wegańskich oraz rezygnację z nawożenia substancjami zwierzęcymi.

Proces certyfikacji

Zanim produkt będzie mógł zostać oznaczony etykietą V-Label, cały jego proces produkcyjny musi zostać sprawdzony przez organizację, której V-Label udzielił licencji na taką działalność – w Polsce jednostką uprawnioną do tego typu kontroli jest TÜV SÜD Polska Sp. z o.o.

Producent lub osoba zlecająca certyfikację musi ujawnić pełen skład i wykorzystane procesy związane z wytwarzaniem produktu. Po przyznaniu certyfikatu wszelkie późniejsze zmiany w składzie lub/i procesie wytwarzania produktu muszą być niezwłocznie zgłaszane do organizacji wydającej certyfikat.

Jednostka wykonująca kontrole dokonuje audytu zakładu produkcyjnego (najlepiej w trakcie produkcji wyrobu znakowanego etykietą V-label). Audyt odbywa się w oparciu o przygotowaną przez V-Label listę pytań. Znajdują się na niej takie pytania jak: „Czy surowce są przechowywane w odpowiednich warunkach (np. Temperaturę i wilgotność)?”, „Czy personel jest regularnie szkolony w zakresie wytycznych dotyczących V-label, aby wykluczyć możliwość zanieczyszczenia lub użycia składników / dodatków niezgodnych z odpowiednią kategorią V-Label (wegańskie / wegetariańskie)?”.

Certyfikat V-Label jest przyznawany na okres jednego roku.

Stosowanie znaku V-Label

Używanie etykiety V-Label dozwolone jest tylko wtedy, gdy produkt posiada ważny certyfikat. Licencjobiorca zobowiązany jest, przed nadrukiem etykiety V-Label na swoich opakowaniach, przesłać projekt graficzny opakowania z umieszczonym znakiem V do akceptacji przez zespół ds. V-Label.

Same elementy opakowania nie są weryfikowane pod kątem obecności substancji pochodzenia zwierzęcego. W związku z tym produkt opakowany np. w karton zawierający klej kostny może zostać dopuszczony do certyfikacji etykietą V-Label. Nie mniej jednak w związku z rosnącą świadomością konsumentów zaleca się odejście od opakowań zawierających elementy pochodzenia zwierzęcego.

Sylwia Stokowska
Kierownik obszaru kosmetyków i chemii gospodarczej